Hatice AYDOĞAN ÖZSÖKMEN – Hilal SÖNMEZ – Zehra ORUÇ – Esra SULTAN AZİZOĞLU – Müberra TAŞÇI – Gülsüm FAZİLET EMEN – Talip ÖZTÜRK
Rekabet Kurulu’nun kartel-uyumlu aksiyon münasebeti ile Yumurta Üreticileri Merkez Birliği’ne (YUM-BİR) üye birlikler ile üretici şirketlere yönelik aldığı soruşturma kararı, bölümde geniş yankı uyandırdı. Kapanan ihraç pazarları ve artan maliyetler nedeniyle daima kan kaybeden kesimden soruşturmaya itiraz geldi. YUM-BİR’e üye birlik liderleri ve firma yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda, daima ziyan eden, küçülen ve iflaslar yaşayan bölümün bu tarafta bir muahede içinde olamayacağı belirtilerek, kendilerini savunma ve karşı dava hakkının kullanılacağı söz edildi. Soruşturmaya mevzu olan argümanın bilakis birlikler ortasında yapılan görüşmelerin piyasanın durumu ile ilgili bilgilendirmelerden ibaret olduğu, hedefin bölümdeki yapısal sorunların çözülmesine yönelik bir gayret olarak okunması gerektiğinin altı çizildi. Soruşturma kapsamına giren kimi birlik ve şirket yöneticileri çekincelerini lisana getirerek mevzuya yönelik yorum yapmaktan kaçınırken DÜNYA’ya konuşan kesim temsilcileri değerlendirmelerinde, bahtına terk edilen kesimin girdiği darboğazdan çıkmak için önemli bir gayret verdiğine, tahlil arayışlarının ise sonuçsuz kaldığına dikkat çekildi. Soruşturma sonunda, yumurta üreticilerine yönelik tezlerin gerçekle ilgisi olmadığının da ortaya çıkacağı kaydedildi. Firmaların daima küçülmesi ve artan iflaslarla birlikte yumurta üretiminin düşeceği, arz-talep istikrarına bağlı olarak yumurta fiyatların daha da artacağı istikametinde görüş bildiren bölüm temsilcileri, ilerleyen süreçte bu durumun alım gücü daima düşen tüketicileri daha fazla etkileyeceği ikazında bulundu.
“MALİYETLER DÜŞMEDEN ÜRETİM SÜRDÜRÜLEMEZ”
Bandırma YUM-BİR Lideri Mehmet Aytekin
Rekabet Kurulu’nun periyot devir enflasyonu tetikleyen eserler ile alakalı soruşturma açtığını biliyoruz. Şu anda da temel besin unsuru yumurta gündemlerinde. Dünyada artan emtia fiyatları ile ülkemizde artan döviz kuru maliyetlerimizi her geçen gün arttırıyor. Şimdiki yumurta maliyetimiz 1,4 lira, satış fiyatımız ise 0,90 kuruş civarında. Yem, güç, nakliye maliyetlerimiz düşmeden, bu kurallarda yumurta üretimi sürdürülemez. Yumurta stoklanamayan fakat her gün üretilen bir mal. Fiyatını yalnızca arz-talep belirler. Aksi olsaydı üretici hiç ziyan etmezdi.
“KURULA RAPORUMUZU SUNACAĞIZ”
Gaziantep YUM-BİR Lideri Ömer Marakoğlu
Yumurta üreticileri olarak bir müddettir ziyanına satış yapıyoruz. Maliyetlerimiz önemli oranda artmış durumda. Rekabet Kurulu’nun soruşturması kapsamında önümüzdeki hafta geçmiş devir fiyatlarına ait bir rapor hazırlayıp, konseye sunacağız. Bunların sonucunda da kartel oluşturma üzere bir durumun olmadığı ortaya çıkacak.
“PİYASADA YUMURTA TAVUĞU KALMAYACAK”
Tavşanlı YUM-BİR Lideri Kemal Öztürk
Yumurta üreticilerinin ziyanı son vakitlerde 4 kat arttı. Dalda fiyatlar üzerinde bir muahede yapılarak tüketiciye daha yüksek fiyatla satış yapılması kelam konusu olamaz. Şayet bu türlü bir mutabakat varsa niçin ürettiğimiz yumurtayı ziyan etmeyi göze alarak maliyetlerin altında satıyoruz. Yem ve güç maliyetlerinde geldiğimiz nokta ortada. Üreticiler daima kümes kapatıp, tavukları kısma gönderip küçülüyor. Üreticilerimizin gerisindeyiz. Yumurta üreticileri batıyor. İflaslar ve daldan çıkan firma sayısı artıyor. Piyasada yumurta tavuğu kalmayacak ve vatandaş 30’lu koliyi 100 liraya alacak. Savunmamızı yapacağız.
“KENDİMİZİ SAVUNACAĞIZ”
Manisa YUM-BİR Lideri Can Sağır
Bu gerçeği yansıtmıyor. Soruşturma sürecinin bir işleyişi var. Biz de kendimizi savunacağız. Birliklerin ve listede yer alan firmaların bölümü domine etmesi üzere bir durum yok. Türkiye’de şu an 600’den fazla üretici var. Bu kadar fazla üreticinin olduğu yerde 10 firma yumurta kesimine istikamet veremez.
“ÜRETİCİNİN İŞBİRLİĞİ YAPACAK HALİ YOK”
Has Tavuk Beyaz Et Genel Müdürü Şahin Aydemir
Yumurtacılar önemli ziyan ediyor. Bu sebeple de yumurta kümeslerinin birden fazla kesiliyor ve kapanıyor. Hammadde maliyetleri çok yükseldi ve bu kurallarda ayakta kalmaları her geçen gün zorluyor. Bugün herkes kendi gemisini kurtarmaya çalışıyor. Hiç kimsenin yanındakine bakacak, bir ortaya gelip işbirliği yapabilecek durumu yok.
“ÜRETİM AZALACAK, FİYAT ARTACAK”
Kubatoğlu Yumurta İdare Konseyi Lideri Naki Özkubat
Açılan soruşturmayı gerçek bulmuyoruz, güç bir devirden geçen üreticinin küstürülmemesi gerekiyor. Yumurta üretiminin Türkiye’deki ekonomik bedeli çok düşük. Bu nedenle yumurtanın kartelleşme kümesine girme talihi yok. Çorum’da ve ülke genelinde kartelleşme olması kelam konusu değil. Şayet kartelleşme aranıyorsa yabancılaşmış kümelerde aranmalı. Türkiye’nin yumurta bölümündeki firmaların yüzde 99’u yerli ve ulusal üretici. Şu an büyük ziyanlar ediyoruz fakat hiç sesimiz çıkmıyor diye üreticilerin üzerine geliniyor. Çorum’da geçmişte 174 yumurta üreticisi varken şu anda yalnızca 24 tane kaldı. Üretici olarak, 3-5 ay yahut yılbaşında yumurta üretiminin azalacağını ve yumurta fiyatının artacağını düşünüyorum.
“Asıl maliyet artışları araştırılmalı”
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Lideri İbrahim Afyon, “İlgili kurumların araştırmasına hürmetimiz var. Lakin bu türlü bir durumun kelam konusu olduğuna inanmıyorum” dedi. Yumurtacıların ileriye dönük fi yat belirlemesi ve marketlerdeki yumurta fi yatlarını denetim etmesi biçimindeki soruşturmanın tamamlandığında gerçeklerin ortaya çıkacağını kaydeden Afyon, “Asıl araştırılması gereken mevzu maliyetlerdeki artıştır. Tedarikçilerin marketlere verdikleri fi yatları birlikte koordine etmeleri üzere bir durumun kelam konusu olduğuna inanmıyorum fakat tekrar de araştırma sonucunu bekleyip görmek gerekir” tabirlerini kullandı.
“Arz talep istikrarı bozulan dal zararda”
Sektörde çok kesimli bir yapı olduğunu belirten Randıman Besin AŞ Genel Müdürü Lider Matlı, şunları söyledi: “Üreticinin ölçekleri Türkiye’de hala çok konsolide olmuş değil. Dolayısı ile çok fazla sayıda ve örgütlenmemiş küçük ölçeğe sahip üreticiler ile öteki tarafta daha organize olmuş alıcının oluşturduğu bir ticari yapı var. Ayrıyeten kesim; kapasite kullanımı arzın talebe nazaran dengelenememesinden ötürü hiçbir dalda olmadığı kadar ziyan görüyor. Bu kadar modüllü ve küçük ölçekli üreticilerin olduğu bir yapıda fi yatları üste çıkartarak kartel piyasanın oluşturulması üretici tarafından mümkün değil. Lakin bilhassa birlikler piyasanın durumu ile ilgili bilgilendirmeler yapıyor. Bu durum farklı biçimde yorumlandı ve soruşturma açıldı. Esasen hükümet dünyanın her yerinde küçük üreticileri kooperatifl eşme ile bir arada bir yapının içine sokmaya çalışır. Bu olayın da bu halde okunması gerektiğini düşünüyorum.”
