Dünya genelinde yaşanan güç krizi Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle birlikte daha da derinleşirken, bilhassa petrol piyasalarındaki oynaklık, tüketiciye yansıyan fiyatların sıklıkla değişmesine yol açıyor. Tedarikte yaşanabilecek aksaklıklara yönelik tedirginlikler fiyat artışlarında başrolde yer alırken, Türkiye’de de bu fiyat değişiklikleri araç kullanıcılarının akaryakıt tüketimine net bir biçimde yansıdı. Brent petrol fiyatlarının 2 Mart’ta 100 dolar eşiğini aşması daha sonraki süreçte, 135 dolara kadar yükselmesiyle oluşan bu fark, pompa satışlarını etkiledi.
SAVAŞ TANSİYONU VATANDAŞA DA YANSIDI
24 Şubat’ta başlayan Rusya-Ukrayna savaşının piyasalarda istikrarları değiştirmesi tüketici davranışlarına da yansıdı. Bu tarihe kadar günlük ortalama 65-70 milyon litre motorinin satıldığı Türkiye’de, savaşın başladığı tarihten bir gün sonrası olan 25 Şubat’ta 165 milyon litre motorin satışı gerçekleştirildi. Birebir artış akaryakıt tüketiminde de yaşandı. Günlük ortalama 10 milyon litre akaryakıt satışının gerçekleştiği ülkemizde 25 Şubat’ta bir gün içerisinde 33,5 milyon litre akaryakıt satıldı. Fiyat artışlarından en az ölçüde etkilenmeyi amaçlayan vatandaşlar savaşta yaşanan gelişmeleri öngörerek depolarını evvelden doldurmayı tercih etti.
LİTRE FİYATI 25 LİRADAN DÖNDÜ
Akaryakıtta litre fiyatlarının art geriye gelen artırımlarla 25 liralara kadar çıkıp sonrasında 22-23 lira bandında dengelenmesiyle birlikte, vatandaşların tüketimi de düşüş gösterdi. Bilhassa orta gelir kümesinin tercihi olan motorinli araçların tüketimindeki azalış dikkatlerden kaçmadı. Türkiye genelinde ocak ayında yaklaşık 2 milyar litre motorin, 301 milyon litre akaryakıt satışı gerçekleşirken, günlük ortalama satış motorinde 63,5 milyon litre, akaryakıtta ise yaklaşık 10 milyon litre oldu.
MOTORİN SATIŞI YÜZDE 30 AZALDI
Güç Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK) bilgilerine nazaran; şubatta 71,5 milyon litre olan günlük ortalama motorin satışı, martta 67,5 milyon litreye, nisanda ise 55,8 milyon litreye kadar düştü. Mayıs ayının birinci haftasında ise günlük ortalama satış, 46,7 milyon litreyi gördü. Şubat ayı ile nisan ayı günlük tüketimi ortasındaki fark 15,7 milyon litreyi buldu. Motorin tüketimi 2 ay içerisinde yüzde 21,96 azaldı. Mayıs ayının birinci haftasındaki günlük ortalama baz alındığında ise azalış yüzde 34,7 oldu.
AKARYAKIT SATIŞLARI ARTIRIMLARDAN ETKİLENMEDİ
Bilhassa araç kullanıcıları ortasında daha çok yüksek gelirli kümenin tercih ettiği akaryakıt satışlarında ise motorindekinin tersine ortalama günlük satışlarda yükseliş yaşanıyor. Ocak ayında günde 9,7 milyon litre akaryakıtın satıldığı ülkemizde, şubatta 11,1 milyon litre, martta 9,5 milyon litre, nisanda 11,1 milyon litre mayısın birinci haftasında ise 11,7 milyon litre akaryakıt satışı gerçekleşti. Şubat ayı ortalaması ile nisan ayı ortalamasında değişim yüzde 0,7 düşüş olarak yaşanırken, mayısın birinci haftası baz alındığında ise yüzde 5,1 yükseliş görüldü.
TATİLE ÇIKARKEN DEPOLARI DOLDURDUK
Geçtiğimiz Ramazan Bayramı’nın kapsadığı 5 günlük tatili aldığı müsaadeyle çalışanların birçoğu 9 güne tamamlarken, birçok vatandaş bu boşluğu kent dışında değerlendirmeyi tercih etti. Bu araç trafiği de hem motorin hem de akaryakıt satışlarına yansıdı. 28 Nisan’da 63 milyon litre motorin satışı gerçekleşirken, tatilin başladığı 29 Nisan’da 70,5 milyon litre motorin satışı yapıldı. Akaryakıtta ise 28 Nisan’da 12,5 milyon litre akaryakıt satışı gerçekleşirken, 29 Nisan’da 26,5 milyon litre akaryakıt satışı yapıldı.
FİYATLARDA YÜZDE 20 DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ
Dünyada savaş gerginliğinin olmasıyla buna bağlı bir refleks oluştuğunu söz eden Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi Lideri (TESPAM) Oğuzhan Akyener, “Savaşın tesiriyle ham petrol rafineri bölümü krizi ve yan mamül telaşları büyüyor. Pandeminin de tesiriyle büyük bir kriz oluştu. Rafineri kesiminde oluşan kriz, fiyatları yükseltti ve buna bağlı tüketim düştü” dedi.
Tüm dünyada en çok kullanılan akaryakıtın motorin olduğunu söyleyen Akyener, akaryakıt kullanan araçların yüklü olarak özel vasıta olduğunu ve lojistik kesiminin motorinle sürdürüldüğünü lisana getirdi. Oğuzhan Akyener, şunları söyledi: “2022 yıl sonu için dolar bazında dizelde yüzde 20 düşüş bekliyoruz. Akaryakıtta de yıl sonunda yüzde 12-15 ortasında düşüş olur diye öngörüyoruz. 2023 yılında dünya olağana döner diye düşünüyorum ve umut ediyorum.”
