Hüseyin GÖKÇE
Pandeminin yarattığı global olumsuzluğun tesirinin azaltılması emeliyle 2020 yılında Merkez Bankası tarafından uygulanan yatırım taahhütlü avans kredisi, toplam 100 milyar liralık limitle tekrar uygulanmaya başlıyor. Yatırım taahhütlü avans kredisi, ihracat yahut ithal ikamesine yönelik üretim taahhüdünde bulunan firmalara kullandırılacak.
Merkez Bankası’nın uygulama talimatına nazaran vade üst limitinin 10 yıl olacağı kredilerde, kredi faizinin üst sonu ise Merkez Bankası’nın siyaset faizi olan yüzde 14 olacak. Kimi şartlara nazaran faiz oranı yüzde 9’a kadar inebilecek.
Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanacak firma evvel aracı bankaya borçlu sıfatıyla senet verecek. Aracı banka da bu senedi Merkez Bankası’na devredecek ve böylelikle firma bu senetlerin avansa kabulüyle kredi kullanmış olacak.
Kredi vadesinde üst hududu 10 yıl Yatırım taahhütlü avans kredisi en az 3, en çok 10 yıl vadeli olarak kullandırılacak. Anapara geri ödemesiz devri ise en fazla 2 yıl olacak ve süreçte yalnızca faiz ödemeleri gerçekleştirilecek. Geri ödeme dilimleri en fazla 6 aylık periyotlar halinde belirlenebilecek.
Firma bazında üst limit 1.5 milyar lira
Avans kredisi, KOBİ statüsündeki firmalar için 250 milyon lira, başka firmalar için ise 1.5 milyar lira olarak uygulanacak. Sabit faizli kredilerde, Merkez Bankası referans faizi olan yüzde 14 oranı uygulanacak. Değişken faizli kredinin tercih edilmesi halinde ise geri ödeme tarihinden 6 iş günü öncesi ile kullandırım tarihinden 6 iş günü öncesi TLREF endeks bedeli temel alınarak hesaplanan yıllık getiri oranından 150 baz puan indirilerek uygulanacak.
Tarif değişince KOBİ olan firmaların durumu net değil
Resmi Gazete’de 18 Mart’ta yayımlanan düzenlemeyle KOBİ tarifine giren işletmelerin ciro üst sonu 125 milyon liradan 250 milyon liraya yükseltilmişti. Bu durum kimi takviyelerden yararlanmak için KOBİ kapsamına giren firmalara avantaj sağlasa da, kredi limitlerinin şirket niteliğine nazaran belirlendiği durumlarda ise yeni tarif dezavantaja dönüşüyor.
Örneğin, 18 Mart öncesi cirosu 125-250 milyon lira ortasında olan firma KOBİ olarak kabul edilmiyordu. KOBİ tarifi değişmeseydi bu firma yatırım taahhütlü avans kredisinden 1.5 milyar liralık üst limite kadar yararlanabilecekti. Kelam konusu firma(cirosu 125-250 milyon ortasında olan) 18 Mart’tan bu yana KOBİ olarak tanımlandığı için avans kredisi dayanağından 250 milyon liraya kadar yararlanabilecek.
Siyaset faizi değişirse ne olacak?
Sabit faizli kredilerde Merkez Bankası siyaset faizleri (bugün prestijiyle yüzde 14) uygulanacak. Merkez’in siyaset faizinde değişiklik yapması durumunda ise yapılan değişiklikler, Merkez Bankası Genel Ağ sitesinde belirtilen geçerlilik tarihinden itibaren geçerli sayılır. Yani siyaset faizi yükselirse kredi faizi de yükselecek, siyaset faizi düşerse kredi faizi de düşecek.
2 milyarın üzerindekine teşvik evrakı kaidesi yok
Yatırım taahhütlü avans kredisi, Yatırım Teşvik Evrakı (YTB) kapsamında yapılacak yatırım faaliyetlerinin finansmanı için kullandırılacak. Sabit yatırım meblağı 2 milyar liranın üzerinde olan lakin YTB kapsamında olmayan yatırımlar için kullandırılacak avans kredilerinde, teşvik evrakı koşulu aranmayacak.
Döviz için Merkez’e sorulacak
Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanan firmalar, krediye husus yatırım ile ilgili olarak yurt içinde yerleşiklerle yapacakları tüm mukavele ve fiyatlamaları Türk lirası üzerinden yapabilecekler. Krediye mevzu yatırım ile ilgili olarak yurt içinde yerleşiklerle döviz yahut dövize endeksli mukavele yapılabilmesi için evvel Merkez Bankasına talebin münasebetlerini de içeren bir müracaat yapılması ve Merkez Bankasının onayının alınması kaidesi aranacak. Yatırım taahhütlü avans kredisi kullanan firma tarafından; yatırım sonrasında kredi vadesine kadar üretilecek malların ihraç edileceği ve/veya ithal edilen malların ikamesine yönelik olacağına ait sayısallaştırılmış öngörü de içeren yazılı bir taahhüt alınacak. Yatırım yapma taahhüdünü gerçekleştirmeyen firmaların kredi kullanım talepleri, 5 yıl müddetle kabul edilmeyecek.
Faiz hangi şartlarda indirimli uygulanacak?
Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi için temel faiz oranı siyaset faiz oranı (şu an yüzde 14) olarak belirlenirken, birtakım özel durumlarda 150 baz puanlık indirimler uygulanacak. Lakin uygulanan indirimlerin toplamı 500 baz puanı geçemeyecek. İndirim uygulanacak birtakım şartlar şöyle:
- Kredi vadesine kadar üretilecek malın ihraç edileceği yahut ithal ikamesi üretim yapılacağına ait taahhüt (150 baz puan)/ (Turizm işletmeleri hizmet geliri taahhüdü verecek)
- Teşvikte 4, 5 ve 6’ncı bölgede yer alan yahut 3’üncü bölgedeki OSB yatırımları (150 baz puan)
- Yatırım Teşvik Evraklı yatırımda yerli makine kullanımı (75 baz puan)/(turizm yerli girdi kullanırsa yararlanacak)
- Yatırımın yüzde 20’si kadar yurt dışından yatırım kredisi temini(150 baz puan)
