Türkiye Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, hububat piyasalarında beklenenin üzerindeki fiyat oluşumları nedeniyle piyasaya müdahale çalışmalarını başlattıklarını açıkladı. Bu ortada, Ticaret Bakanlığı, makarna, bulgur ve buğday irmiğini de ihracı kayda bağlı eserler listesine aldı. İhracatçı birliklerinden bölüme iletilen bir genelgeyle de makarna üretim bileşenleri ile ilgili düzenlemede değişikliğe gidilerek, yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına müsaade verildiği bildirildi. Karar ile yurt içinde üretilen buğday yerine dahilde sürece rejimi (DİR) kapsamında ithal edilen buğday ile üretilen makarna ihraç edilecek. Yurtiçinde buğday piyasasındaki talebin aşağı çekilmesi amaçlanıyor.
TMO Genel Müdürü Güldal, AA’ya yaptığı açıklamada, “Piyasayı anlık olarak yakından takip ettiklerini” belirterek, hasat periyodunun başında olunmasına karşın kuraklık ve dış piyasa fiyatlarına bağlı oluşan spekülasyonlar nedeniyle yem ham hususları başta olmak üzere hububat fiyatlarında beklenin üzerinde artışların kelam konusu olduğunu belirtti. Güldal, “Bu durumun piyasa gelişmeleri için olumsuz kıymetlendirilmesi nedeniyle TMO piyasaya müdahale çalışmalarını başlattı. Bu yıl hububat piyasalarındaki harikulâde koşullar dikkate alındığında, TMO da dinamik bir piyasa takibi yaparak olağan periyotlara nazaran daha tesirli ve erken müdahalelerde bulunuyor. Piyasayı anlık olarak yakından takip ediyoruz, gerekmesi halinde süratli kararlar alıyoruz. Bakanlıklarla da eş güdüm içinde hareket ederek, piyasa sistemi ve istikrarı için alınması gereken önlemleri alıyoruz” diye konuştu.
“Ekmeklik buğdaya yönelik baskıyı azaltıyoruz”
Güldal, bu süreçte olağan periyotlarda sonbaharda açıklanan TMO’nun hasat sonu hububat satış fiyatlarını piyasanın önünü görmesi için geçen hafta açıkladıklarını anımsatarak, alınan tedbirlere ait şu bilgileri paylaştı: “Ayrıca bilhassa ekmeklik buğday üzerindeki baskıyı azaltmak için makarna ihracatında yurt içinden ekmeklik buğday kullanımı sonlandırıldı. Bugünden itibaren yurt içinden ekmeklik buğdayla makarna imal edilip ihracatı yapılamayacak. Bir başka önlem olarak, bilhassa Afrika, Güney Amerika ve Yakın Doğu ülkelerine dahilde sürece rejimi (DİR) kapsamında yapılan makarna ihracatlarında daha evvel yüzde 30 olan ekmeklik buğday kullanım oranı 31 Mayıs’tan itibaren yüzde 100’e çıkarıldı. Gaye, yurt içindeki ekmeklik buğdaya olan talep baskısının azaltılmasıdır. DİR kapsamında yapılanlar hariç, makarna, bulgur ve buğday irmiği ihracatı Ticaret Bakanlığımızca kayda bağlandı ve bu eserlerin kati ihracatında uygun görüş yetkisi TMO’ya verildi. Bu doğrultuda, kuruluşumuzca Ocak 2022’den itibaren makarnalık buğdaydan elde edilen makarna kati ihracatının da sonlandırılması planlanıyor. Yani yurt içinde üretilen makarnalık buğdaydan makarna yapıp yurt dışına satılması ocak ayından sonra mümkün olmayacak.”
“Yem piyasaları da yakından takip ediliyor”
Yem ham husus fiyatlarının yüksek seyrettiğini ve bu piyasadaki fiyat değişikliklerini de yakından takip ettiklerini vurgulayan Güldal, “TMO olarak 2021-2022 döneminde yem ham hususlarının regülasyonu noktasında da faal formda misyon yapacağız. Bilhassa yem maliyetlerine etki eden ve TMO vazife alanındaki arpa ve mısır üzere eserleri, başta besici ve yetiştiriciler olmak üzere bütün kullanıcılara gereksinimlerini karşılayacak halde vermeyi planlıyoruz” dedi.
“Tüketici aleyhine fiyat yükselmeleri kabul edilemez”
TMO Genel Müdürü Güldal, hububat piyasalarının istikrar ve istikrarı için her türlü iç ve dış ticaret önlemini gündemde tutacaklarına işaret ederek, şunları kaydetti: “Piyasa gelişmelerine nazaran hareket edeceğiz. Üreticimizin açıkladığımız alım fiyatlarından ötürü mağduriyeti olmayacağını biliyoruz lakin tüketici aleyhine fiyat yükselmeleri de kabul edilemez”
Makarna, buğday ve irmik ihracatı kayda bağlandı
Ticaret Bakanlığı, makarna, bulgur ve buğday irmiği de ihracı kayda bağlı eserler listesine aldı. Ayrıyeten, bildirim öncesinde ihracatçı birliklerinden kesime iletilen bir genelgeyle de makarna üretim bileşenleri ile ilgili düzenlemede değişikliğe gidilerek, yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına müsaade verildiği bildirildi. Birbiriyle ilintili iki kararı yorumlayan bölüm temsilcileri, bildirim ile yurtiçinde üretilen buğdayın muhtaçlık halinde ülkede kalmasının hedeflendiğini, genelge ile de Ortadoğu ve Afrika pazarına ihracatın artırılmasının amaçlandığını belirttiler.
Ticaret Bakanlığı’nın İhracı Kayda Bağlı Mallara Ait Bildiride Değişiklik Yapılmasına Dair Bildirimi Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bildirimle ihracı kayda bağlı mallar listesine, makarna (söz konusu GTİP’in alt açılımlarında yer alan şehriye, kuskus, mantı, erişte ve hazır/anında noodle üzere tüm eserler dahil), bulgur ve buğday irmiği (buğdayın kabaca öğütülmesinden elde edilen küçük kesimler ve buğday kaba unları) eklendi.
Kelam konusu malların ihracı, İhracat Yönetmeliği’nin ilgili hususu kararları çerçevesinde gerçekleştirilebilecek.
Dal kararı olumlu buldu
Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği (MÜSAD) Lideri Nihat Uysallı, makarna, bulgur ve buğday irmiği ihracatının kayda bağlanmasının olumlu ve yerinde bir karar olduğunu belirterek, “Üretilen buğdayımızın muhtemel muhtaçlık durumlarında ülkede kalması hedefleniyor” dedi.
AA’ya açıklama yapan Uysallı, kelam konusu kararın beklenen bir kuraklıkta alınacak tedbirler kapsamında hayata geçirildiği kaydetti. Kararla Türkiye’de üretilen buğdayın yurt dışına çıkarılmasının denetiminin amaçlandığına işaret eden Uysallı, “İç pazarda meşakkat yaşanmaması için kesim açısında da çok yerinde bir karar” diye konuştu.
Afrika ve Ortadoğu’ya ihracat artacak
Makarna ihracatının kayda bağlanması ile ilgili bildirim öncesinde ihracatçı birliklerinden dala iletilen genelgeyle de, dahilde sürece rejimi (DİR) kapsamında ithal edilen buğdaydan üretilmek üzere yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın ihracatına müsaade verildi. Genelge öncesinde makarnanın üretiminde buğdayın yüzde 70’i sert, 30’u yumuşak buğday olması gerekiyordu.
Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) İdare Konseyi Lideri Abdülkadir Külahçıoğlu da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, kelam konusu genelge ile uzunca bir müddettir dalın lisana getirdiği talebin karşılandığını belirtti. Külahçıoğlu, Güney Amerika, Afrika, Suriye ve Irak üzere bölgelerde yumuşak buğdaydan üretilen makarnanın tercih edildiğini, ihraç edilecek makarnanın yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilmesinin önünün açılmasıyla bu pazarlara ihracatın artacağını söyledi.
İhracatın DİR kapsamında ithalat kaidesine bağlanmasına da değinen Külahçıoğlu, şöyle konuştu; “Bu da yeniden talep edilen bir bahisti. Makarna kesimi ihracat için gerekli olan yumuşak buğdayı ithal edeceğinden TMO’nun ithalatı düşecek, tahminen de sıfırlanacak. Bu kararla makarna dalının ekmeklik buğdayla ilgisi büsbütün kesilecek ve içerde de bir fiyat istikrarı oluşacak. Bu durum DİR kapsamına alındı. Sert buğdaydan yapılan eserleri talep eden Uzakdoğu, Avrupa, ABD ve Kanada üzere ülkelere yüzde 100 sert buğdaydan makarna ihracatı tıpkı formda devam edecek”
Rekolte sorunu yok
TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın verdiği bilgiye nazaran, birtakım ülkelerde kuraklık nedeniyle rekolte eksiklikleri olsa da dünyanın toplam buğday üretiminin bu dönem 790 milyon tonla rekor kırması bekleniyor. Global buğday tüketiminin ise 787 milyon olacağı kestirim ediliyor. Türkiye’de TÜİK tarafından buğday rekolte varsayımı 19 milyon ton, arpa rekolte varsayımı ise 7,8 milyon ton olarak açıklandı.
