AB Önderler Tepesi’nin birinci günkü toplantısında ana gündem hususunu Ryanair uçağının Atina-Vilnius seferini yaparken bomba ihbarı gerekçesiyle Belarus’un başşehri Minsk’e indirilmesi ve uçaktaki yolculardan Belaruslu muhalif gazeteci Raman Prataseviç’in gözaltına alınması oluşturdu.
AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, uçağın indirilmesini “korsanlık” olarak nitelendirdi.
“Bu olay demokrasi, tabir özgürlüğü ve Avrupa’nın egemenliğine hücumdur.” diyen von der Leyen, Belarus’un hava alanına güvenilemeyeceğini, AB hava alanının da bu ülkenin hava yolu şirketlerine kapatılacağını söyledi.
Von der Leyen, Belarus’u uygulanan mevcut yaptırımlara yenilerinin ekleneceğini, ekonomik yaptırımların yakında duyurulacağını açıkladı.
AB Kurulu Lideri Charles Michel de “Masum insanların hayatlarıyla Rus ruleti oynanması teşebbüslerini beğenilen göremeyiz. Bu olay kabul edilemez.” diye konuştu.
AB önderleri, tepe devam ederken yayımlanan bildiride, uçağın Belarus’a indirilmesi nedeniyle bu ülkeye yeni yaptırımlar uygulanması ve Belarus’un hava yolu şirketlerine AB hava alanı ile havaalanlarını kullandırılmaması konusunda uzlaştıklarını duyurmuşlardı.
AB, Belarus’ta ağustosta yapılan seçimlere hile karıştırıldığı ve muhalefete baskı uygulandığı gerekçesiyle bu ülkeye yaptırımlar uyguluyor. Yaptırımlar, Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko dahil 88 Belaruslu yetkili ile 7 şirketi kapsıyor.
– İngiltere ile münasebetler
Tepedeki hususlardan biri de Brexit sonrası AB-İngiltere ticaret mutabakatlarının uygulanmasıydı. Michel, bu bahiste kısa bir görüşme yaptıklarını, AB’nin İngiltere ile verimli bir ilgi istediğini söyledi.
Brexit muahedesiyle Kuzey İrlanda protokolünün “sadık şekilde” uygulanması gerektiğini vurgulayan Michel, “Bu hususta AB’nin birlik içinde olduğunu teyit ettik.” dedi.
Michel, AB’nin çıkarlarını ve iç pazarının bütünlüğünü koruyacak mutabakatlarda bulunan yasal araçları kullanmaya hazır olduklarını söyledi.
– Rusya’ya kınama
AB Başkanlar Doruğu bildirisinde ise Rusya konusunda stratejik görüşme yapıldığı belirtildi. Bildiride, “AB Kurulu, Rusya’nın AB’ye karşı yasa dışı, provokatif ve yıkıcı faaliyetlerini kınamaktadır.” sözü yer aldı.
AB önderleri, “doğudaki ortaklar” ile dayanışma ve Çekya ile Rusya ortasındaki diplomatik krizde Çekya’ya dayanak bildirisi verdi.
Bildiride ayrıyeten AB’nin Rusya siyasetine temel oluşturan 5 unsura bağlılık teyit edildi. 2016’de belirlenen bu unsurlar Ukrayna’nın doğusundaki çatışmaları durdurmayı amaçlayan Minsk Muahedesi’nin uygulanması, AB’nin çıkar alanlarında Rusya ile seçici çalışma, Rus sivil toplumuyla temasın devamı, AB’nin doğudaki ortaklarıyla güçlendirilmiş ilgiler ve güç güvenliği, siber alan ve stratejik irtibat üzere hayati dallarda AB’nin direncinin kuvvetlendirilmesiydi.
Önderler, AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’den hazirandaki doruğa kadar AB-Rusya münasebetlerine dair siyaset seçeneklerini içeren rapor hazırlamasını istedi.
– Orta Doğu ve Mali
AB Başkanlar Doruğu’nda İsrail’in Gazze ve Filistinlilere atakları sonrasında Orta Doğu’da artan tansiyon ile Mali’deki askeri cuntanın ülkenin Geçiş Kurulu Lideri Bah Ndaw ve Başbakan Moctar Ouane’yi gözaltına alması da görüşüldü.
Tepe bildirisinde, Hamas ile İsrail ortasında ateşkese varılması memnuniyetle karşılandı ve barış için siyasi bir süreç başlatılması konusunda AB’nin memleketler arası ortaklarla çalışmayı sürdüreceği, AB’nin iki devletle tahlili desteklediği vurgulandı.
Mali konusunda ise ülkenin başkanlarının “kaçırılması” kınanarak derhal özgür bırakılmaları talep edildi. AB’nin Mali’deki geçiş sürecini engelleyen siyasi ve askeri yetkililere yaptırım uygulamaya hazır olduğu kaydedildi.
AB Önderler Doruğu’nun ikinci günkü oturumu sabah başlayacak. Bu oturumda Kovid-19 salgınıyla gayret ve iklim değişikliği üzere hususlar görüşülecek.
