Bakan Varank, ‘Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması (YER-SİS) Projesi’ tanıtım web seminerine katıldı. Bakan Varank, YER-SİS araştırmasının, bugüne kadar gibisi görülmemiş nitelikte çalışma olduğunu belirterek, araştırma sonucunda elde edilen bulguların, kamu siyasetlerinin planlanmasında çok kıymetli girdi teşkil edeceğini ayrıyeten özel dal kuruluşlarının da yatırım, tedarik ve lojistik planlamalarında temel data kaynaklarından biri olacağını kaydetti.
‘YATIRIM FİYATI 131 BİN OLDU’
YER-SİS araştırmasının çok kıymetli boşluğu dolduracağını ve tüm siyaset yapıcılara nitelikli altlık sunacağını belirten Bakan Varank, 2009 yılına kadar yatırım teşvik sisteminde bölgesel ayrım olmadığını, ‘genel teşvik’ yaklaşımının hakim olduğunu hatırlattı. Bu yaklaşımın, yatırımların çoğunlukla makul bölgelere ağırlaşmasına neden olduğunu söyleyen Varank, bunu evvel bölge sonra vilayet en son da ilçe seviyesinde gelişmişlik farklarını dikkate alacak biçimde revize ettiklerini bildirdi. Varank, “2020 yılında 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı bölgeler için düzenlediğimiz yatırım teşvik dokümanı sayısı 2008 yılına nazaran 5 kat artarak 2 bin 679 oldu. Bu dokümanlarla öngörülen yatırım meblağı 13 kat artışla 54,7 milyar lira, istihdam ise 10 kat artışla 131 bin oldu. Mukayeseli olarak baktığımızda da kalkınmada öncelikli bölgelerdeki yatırım talebinin birinci üç bölgeye nazaran daha süratli geliştiğini görüyoruz. Edindiğimiz bu deneyim, ülkemizin topyekûn kalkınmasında yerleşimlerin farklılaşan gereksinim ve potansiyellerini dikkate almanın ne kadar değerli olduğunu ortaya koyuyor. Bu şuurla hükümetlerimiz devrinde ‘Bölgesel Kalkınma’ yaklaşımını temel bir siyaset alanı olarak belirledik” dedi.
’18 TESİR ALANI BÖLGESİ TESPİT ETTİK’
YER-SİS araştırmasının yerleşimler ortasındaki insan, mal, sermaye ve bilgi akışlarının tahlil edildiği çalışma olarak tanımlanabileceğini belirten Bakan Varank, “Araştırmada öncelikle eğitim, sıhhat, ulaşım, bağlantı, ticaret ve kargo boyutları prestijiyle Türkiye’deki tüm yerleşimler ortasında gerçekleşen akışlar, yani münasebetler tahlil edildi. Yerleşimler ortasındaki bağlantıların tarafı ve yoğunluğu belirlendi. Yerleşimlerin birbirlerine hizmet verme büyüklükleri ve tesir alanları ortaya çıkarıldı. Burada ‘etki alanı’ dediğimiz kavram, hizmet merkezi niteliğindeki bir yerleşim yerinin ağır hizmet sunarak tesiri altına aldığı bölgeyi söz ediyor. Türkiye genelinde bu biçimde 18 tesir alanı bölgesi tespit ettik. Tesir alanı yaklaşımı bize bir yerleşimin yalnızca kendisi olarak değil, etkileşim kurduğu yerleşimlerle birlikte kıymetlendirilmesi imkanını veriyor. Örneğin bölge merkezi pozisyonunda olan Diyarbakır, Malatya, Erzurum ve Van üzere vilayetlere yapılan yatırımların tesir alanlarında bulunan yerleşimlere tesirini ölçebilecek, bu vilayetlere yapılacak kamu yatırımlarının ölçeğini bu durumu göz önünde bulundurularak ayarlayabileceğiz. Böylelikle bu vilayetler, metropollere olan göçün yavaşlatılmasında birer cazibe merkezi olarak değerlendirilebilecek” diye konuştu.
‘YATIRIMI DESTEKLENECEK 919 ESERİ TESPİT ETTİK’
Bakan Varank, YER-SİS araştırmasının içeriği, kapsamı ve sonuçları prestijiyle da birçok yenilikçi özelliğe sahip olduğunu belirterek, proje kapsamında uygulanan saha çalışması ile 37 binden fazla köy, kırsal mahalle ve beldede anket yapıldığını ve bu yerleşim yerlerindeki sosyoekonomik duruma ait ayrıntılı dataların toplandığını anlattı. Varank, şöyle konuştu:
“Bilimsel gerçeklik ve ispat, 18 yıldır uyguladığımız siyasetlerde her vakit temel unsurumuz oldu. Bakanlığımız bünyesinde YER-SİS araştırmasının yanında Teşebbüsçü Bilgi Sistemi ve Sanayi Sicil Bilgi Sistemi üzere çok değerli data altyapıları kurduk. Bu data kaynaklarını hem kendi siyaset üretim süreçlerimizde aktif bir halde kullanıyoruz hem de araştırmacıların erişimine açıyoruz. Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı Programımız bu bilgi kaynaklarını kullanarak ve bilimsel formüllere dayanarak geliştirdiğimiz örnek bir uygulama program. Cari açığın azaltılması, karmaşıklık ve ağırlaşma endeksleri, ileri-geri kontaklar üzere birçok ölçütleri kullanarak yatırımı desteklenecek 919 eseri adeta terzi yoluyla tespit ettik. İnşallah YER-SİS çalışması da delile dayalı bunun üzere bilimsel siyaset araçlarının geliştirilmesine değerli katkılar sağlayacak.”
