Selçuk ALTUN
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) zarurî trafik sigortası tazminatlarının hesaplama metot ve asıllarının belirlenmesine destek olan unsuru ile teminat dışında kalan halleri düzenleyen unsurunun kimi kararlarını iptal etmesi sigorta dalında yeni belirsizliklere yol açtı. Teminat kapsamındaki belirsizliklerin trafik sigortalarına olan itimada ziyan verdiğini belirten bölüm temsilcileri, tazminatın bilimsel tekniklere nazaran hesaplanmasını ve bir standardizasyonun sağlanmasını talep ediyor. Karayolları Motorlu Araçlar Mecburî Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası), desteğini 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunundan alıyor ve ilgili mevzuat çerçevesinde bu branşta ruhsat sahibi olan tüm sigorta şirketlerinin yapmakla ve trafikte seyreden işletenlerin yaptırmakla yükümlü olduğu, münasebetiyle 24 milyon araç sahibini, ek olarak trafik kazası mağdurlarını yakından ilgilendiren kıymetli bir sigorta eseri.
Mahkeme kararları yeni belirsizlikler yarattı
2015 yılı öncesinde, mecburî trafik sigortasında tazminat hesaplama usullerinin standart olmaması nedeniyle uygulamada çeşitli problemler yaşanıyor, hak sahipleri açısından mağduriyetler yaratıyordu. 2016 yılında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90, 92, 97 ve 99’uncu hususlarında değişikliğe gidildi ve net olmayan konular netleştirildi. Düzenleme ile birlikte kelam konusu branşta hem vatandaşın hem de dalın bu manadaki mağduriyetleri en aza indirildi.
Ama Anayasa Mahkemesi, mecburî trafik sigortası tazminatlarının hesaplama yordam ve temellerinin belirlenmesine destek olan Karayolları Trafik Kanunun 90’ıncı hususu ile teminat dışında kalan halleri düzenleyen 92’nci unsurunun birtakım kararlarını Ekim 2020 tarihinde iptal etti. Bunun akabinde Danıştay, trafik sigortası genel kurallarında yer alan tazminat hesaplama prosedürleri ile ilgili düzenlemelere ait olarak yürütmeyi durdurma kararı aldı. Bu kararlar sonrasında bilhassa dayanaktan mahrum kalma ve daima sakatlık tazminatı hesaplamalarında 1 Nisan 2020 tarihinde yürürlüğe giren ‘genel şartlarda’ elde edilen ve tazminatın mahkeme yahut tahkim yoluna gidilmeksizin hesaplanarak ödenmesini hızlandıran sürecin büyük bir kısmı iptal edilerek yeni bir belirsizlik ortaya çıktı.
Emsal bir belirsizlik trafik kazaları nedeniyle oluşan sıhhat masraflarının ödenmesi konusunda da yaşanıyor. 2011-2020 periyodunda sigorta dalı yasal yükümlülüğü kapsamında SGK’ya 8,8 milyar TL prim transferi gerçekleştirmesine ve yükümlülüğü sona ermesine karşın, birebir devirde toplamda 522 milyon TL ek ödeme yapmak zorunda kaldı.
SEDDK: Kanun taslağı, TBMM Plan Bütçe Komitesi’nde
Sigorta şirketleri açısından önemli sorunları beraberinde getiren bu kararların akabinde kesimin üst örgütleri arka arda açıklamalarda bulundu. Mevzuyla ilgili DÜNYA’ya konuşan Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) yetkilileri, “altı aydır tüm paydaşlarla ve hususa taraf olan birçok bakanlık ve kurumla ağır bir formda çalışıyoruz. Bu mevzudaki kanun taslağı şu an TBMM Plan Bütçe Komisyonu’na sevkedildi. Buradan geçtikten sonra TBMM Genel Kurulu’nun açılmasının çabucak akabinde Meclis gündeminde görüşülerek kanunlaşmasını bekliyoruz” açıklamasında bulundu. SEDDK yetkilileri, kurum olarak Türkiye Sigorta Birliği (TSB) ile birlikte hiçbir sigortalının ve hak sahibinin mağduriyetine sebebiyet vermeden, bilimsel yollara nazaran hesaplanan tazminatın, hakikat bireye en süratli müddette ödenmesi gayesiyle, mecburî trafik sigortası tazminat hesaplamalarında yeknesaklığın sağlanabilmesine yönelik ağır bir biçimde çalıştıklarının altını çizdi.
“Mağduriyetler büyüyor”
Türkiye Sigorta Birliği (TSB) tarafından yapılan açıklamada ise şu sözlere verildi: “Zorunlu trafik sigortasında vücudu tazminatlar, ziyan verilen kişinin vefatı halinde geride kalanlara; büsbütün yahut muhakkak bir oranda çalışamaz duruma gelmesi halinde ise kendisine yapılacak tazminat ödemelerini kapsyor. Tazminat hesaplamalarının aktüeryal tekniklere uygun olarak yapılması temeldir. Geride kalanlar için ‘destekten mahrum kalma tazminatı’ hesaplaması; vefat eden ve dayanaktan mahrum kalan bireylerin yaşları, beklenen ömrü, gelir düzeyi ve enfl asyon üzere birçok kriter dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. Daimî maluliyet durumunda da yeniden tıpkı kriterler, maluliyet oranı ile birlikte bedellendirilmektedir.
Lakin, 2015 yılında yapılan ‘genel şart’ ve 2016 yılında yapılan kanun değişikliği öncesinde yargıya taşınan hadiselerde eksper hesaplamalarında farklı metotlar kullanılması ve bu nedenle tıpkı mağduriyete uğrayanlara farklı tazminatlar ödenmesi, sigorta bölümünün güvenilirliğini zedelenmiştir. Farklı tazminat fiyatlarının ortaya çıkması, mağdur vatandaşları sistemi dejenere eden kümelere itmektedir. Daha fazla tazminat meblağı alma vaadi ile bu kümeler tarafından ikna edilen vatandaşların yüzde 30’lara varan vekalet fiyatı yanı sıra hak ettiği tazminatların kıymetli bir kısmına bu gruplarca el konulmakta, mağdur olan vatandaş bir defa daha mağdur edilmektedir. Bu devirde toplam vücudu tazminat evraklarının yüzde 70’i yargı vasıtasıyla çözülmektedir. Ayrıyeten, her bir hadisenin yargıya taşınması yargı üzerinde yük oluştururken, mağdur vatandaşlar tazminatlarını, ortalama üç yıl süren yargı süreçleri sonunda alabilmektedir. Sonuç itibariyle, 2011-2020 periyodunda mecburî trafik sigortasında toplamda 7 milyar TL ziyan açıklayan sigorta kesimi açısından yıllardır süregelen belirsizlik ortamına tekrar geri dönülmesi kelam konusu eserin sürdürülebilirliği açısından önemli bir risk oluşturmaktadır.”
