2013 yılında Türkiye ve Mısır bağlantılarının bozulmasından sonra bir birinci olan ve Türk ve Mısır dışişleri bakanlıkları heyetleri ortasında Mısır’ın başşehri Kahire’de gerçekleştirilen siyasi istişareler, dikkatleri iki ülke ortasında yine yeşermeye başlayan ilgilere çekti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, katıldığı bir canlı yayında, Türkiye ile Mısır ortasında, evvel istihbaratlar ortasında başlayan görüşmelerin, dışişleri bakanlıkları aracılığıyla devam etmesinin kararlaştırıldığını belirtmişti.
Diplomaside bazen kırgınlıklar yaşanabileceğini lakin ortak niyet konulduktan sonra bağların daha kolay ilerleyeceğini söz eden Çavuşoğlu, Mısır’ın Türkiye’den bir heyeti davet ettiğini ve mayıs başında bir heyetin Mısır’a gideceğini söylemişti.
Görüşme öncesinde Çavuşoğlu’nun yaptığı açıklama ve Mısır Dışişleri Bakanlığından yapılan, “İstikşafi görüşmeler iki ülke ortasındaki bağların ikili seviyede ve bölgesel bağlamda olağanlaşmasına yol açabilecek gerekli adımlar üzerinde odaklanacaktır.” açıklaması iki ülke tarafından atılan ve siyasi bağlantıların geliştirilmesini hedefleyen adımın değerine işaret ediyordu.
Bu açıklama sonrasında 5 Mayıs tarihinde Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hamdi Sanad Loza ile Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal’ın başkanlık ettiği heyetler ortasında siyasi istişareler gerçekleştirildi.
Çavuşoğlu, görüşmelerin olumlu bir ortamda gerçekleştiğini belirterek, “Ortak açıklamada vurgulandığı üzere müspet bir atmosfer içinde görüşmeler yapıldı. İkili alakalarda neler yapılabilir? Bunu ele aldı arkadaşlarımız. Ayrıyeten her iki ülkeyi ilgilendiren bölgesel hususları da ele aldılar. Libya, Suriye, Irak, Doğu Akdeniz konusu hepimiz için değerli, Mısır için de değerli. Her vakit söylüyoruz. Mısır ile burada yapabileceğimiz bir iş birliğinden Mısır da çok karlı çıkacaktır. Bağlar o noktaya geldiğinde bunları da elbette görüşürüz.” sözünü kullandı.
İlerleyen periyotlarda kelam konusu görüşmelerin dış işleri bakanları seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu kapsamda, Türkiye ve Mısır ortasında son vakitlerde yaşanan olumlu siyasi gelişmeler sonucunda ortaya çıkan olumlu hava ve atılan adımlar iki ülke ortasında ekonomik ve ticari alakaların ve iş birliklerinin geliştirilmesi hem Doğu Akdeniz bölgesi hem de iki ülke için büyük fırsatlara kapı açabilir.
“İKİ ÜLKE ORTASINDAKİ DIŞ TİCARET POTANSİYELİ 10 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE”
Mevzuya ait açıklamada bulunan SETA İktisat Yöneticiliği Araştırma Asistanı Deniz İstikbal, Türkiye ve Mısır ortasındaki münasebetlerin boyutunun tarihî kimliğin bir yansıması olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Tolunoğulları, Memlük, Osmanlı üzere Türk devletleri için vazgeçilmez pozisyonuyla Mısır Batı Asya’nın Afrika’ya açılan kapısı. Cumhuriyetin ilanıyla farklı bir boyuta evrilen bağlantılar dünya savaşları, Sovyet-ABD rekabeti, İsrail-Arap çatışması ve birçok sorunun içinden yoğrularak gelen esaslı bir perspektif. Siyasi ilgilerin olağanlaşması ise yalnızca iki ülkeye değil birçok aktöre fayda getirebilecek potansiyele sahip. Türkiye için Kuzey Afrika’ya olan dış ticareti ve yatırımları artırabilecekken, Mısır açısından Türk dünyasıyla iş birliğini geliştirmek için yeni bir fırsat.
Bu fırsatın global salgın devrinde iki ülke ortasındaki ticarete fayda getirmesi ulusal ekonomilere farklı fırsatlar sunabilir.2013’te 5 milyar dolara yaklaşan ikili ticaret hacmi bağlantıların bozulmasıyla 3,5 milyar dolara kadar gerilemiş lakin daha sonra artış göstermiştir. İki ülke ortasındaki dış ticaret potansiyeli göz önüne alındığında 10 milyar doların üzerinde bir potansiyelin olduğunu söylemek mümkün.”
İstikbal, birçok Türk firmasının Mısır da yatırımlarının bulunduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“2020’de Türkiye’nin Mısır’a ihracatı 3,13 milyar dolar Mısır’dan ithalat 1,72 milyar dolar. Bu haliyle Türkiye’nin en büyük Afrika dış ticaret partneri olan Mısır’da birçok Türk firmasının da yatırımı mevcut. Türkiye’nin Mısır’da toplam yatırımları 1,5 milyar dolara yakınken Mısır’ın Türkiye’deki yatırım stoku düşük bir düzeyde. Dış ticaretin geliştiği bölümlere bakıldığında demir ve çelik, güç, makineler, mobilya ve plastik eserleri büyük bir hisseye sahip.
Siyasi bağların gelişmesine paralel biçimde başka kesimlerinde kısa müddet içinde gelişim göstermesi mümkün. Örneğin 2013-2020 yılları ortasında toplam dış ticaret hacmi 39 milyar dolar. Afrika üzere Türkiye için çok kritik bir bölgede 39 milyar dolarlık ticaret tıpkı yıllar ortasında kıtaya ile yapılan dış ticaretin büyük bir kısmını oluşturuyor.
Bu haliyle Türkiye ve Mısır ortasındaki bağların boyutu yalnızca iktisat yahut siyasi açısından değerlendirilmemeli. İki ülkeye fayda sağlayacak ekonomik iş birliği birçok alana yansıyabilir. Mevcut alanların başında bölgenin güvenliği, istikrarı ve kalkınması geliyor.”
Mısır ve Türkiye ortasındaki bağlarının yalnızca iki ülke açısından değil Batı Asya ve Afrika perspektifiyle kıymetlendirilmesi gerektiğini tabir eden İstikbal, “İki ülkenin ilgilerinin olağanlaşma sürecine girmesi siyasi ve ekonomik alanda bölgenin istikrar kazanmasına yardımcı olabilir. İstikrarın akabinde ise bölgeler ortasındaki ekonomik ilgi güzelleşme gösterecektir. Türk firmalarını Libya, Irak, Kuveyt ve Katar’da gördüğümüz üzere mevcut ülkelerde de daha fazla görmek mümkün hale gelecektir. Fakat bunun için orta vadeli bir müddetin beklenmesini gerekebilir. Ekonomik gelişmenin temel bileşeni diyalog yollarının açık, daima ve muteber olması. Bu açıdan Türkiye’nin son devirde daha fazla vurguladığı diyalog ortamı tarafların birbirlerine karşı benimsediği siyasetleri değiştirebilir.” halinde konuştu.
İstikbal, Türkiye açısından Mısır’ın, Afrika’ya açılan tarihi bağlara sahip değerli bir aktör olduğuna vurgu yaparak, şunları kaydetti:
“Mısır açısından Türkiye, Avrupa ve Asya’nın buluşma noktası ve kalkınma deneyimine sahip güçlü bir dış ticaret ülkesi. Her iki ülkenin de siyasi bağlarda yakalayabilecekleri ivme kısa, orta ve uzun vadede yeni fırsatlar doğurabilir.Türkiye Asya’nın Avrupa ile birleştiği kavşak nokta, Mısır Asya’nın Afrika ile buluştuğu tarihî köklere sahip ülkesi. Tarihi bağlara dayanan, iki tarafı şad eden, yeni iş birliği alanları yaratan ve bölgesel kalkınmaya katkı sağlayacak yeni bir alaka bütünü Batı Asya ve Afrika’nın gereksinim duyduğu bir gelişme. Bu açıdan Türkiye ve Mısır müzakereleri ülke halklarına fayda sağlayacak potansiyele sahip ve gerekli olan bir yaklaşım. “
