Ömer GÖREN
Pandemi nedeniyle insanların konuta kapanmaları çerezlik eserlerde hem tüketimi hem de fiyatları artırdı. Tüm çerezlik eserlerde olduğu üzere kabak çekirdeğininde fiyatı da arttı. Ekseriyetle iç Anadolu ve Nevşehir’de yetiştirilen kabak çekirdeğinin fiyatında pandeminin görüldüğü günden bu yana yüzde 100’e yakın artış yaşandı. 2019-2020 ortası toptanda 20-25, perakendede 36-38 liradan satılan eserin kilosu şu sıralar toptanda 40-45, perakendede 60-80 lira ortasında. Fiyat olarak Antep fıstığı, badem ve kajudan sonra dördüncü sırada yer alan kabak çekirdeğinin fiyat hareketliliği stoklara bağlı olduğunu kaydeden esnafa nazaran, tüccar ve toptancı artırım yapmak için mazeret aramakta. Esnafın ortak görüşü, ekonomik kurallardan ötürü buna pek yürek edemedikleri. “Fiyatlar esasen allak bullak” diyen kuruyemiş esnafı, “1 kilo çekirdek 1 kilo et yahut 2 kilo peynir parası. Kuruyemiş sosyete çerezi oldu. Konutumuza dahi götüremiyoruz. İşler güzel değil. Umutla bayram sonrasını bekliyoruz” diyor.
Stok durumunu bilmiyoruz
Mahsulün bilhassa bozkır alanda sulamadan çok doğal yağışlarla yetiştiğine ve randıman verdiğine dikkat çeken kesim temsilcileri, rekoltenin düşük, ihracat talebinin fazla olmasının fiyatları etkilediği görüşündeler.
Pandemi nedeniyle insanların konuta kapanmalarında çerez tüketimini tetiklediğine vurgu yapan yetkililer, kabak çekirdeğinin de bu nasipten hisse aldığına hem fikir. Tüm Kuruyemiş Sanayicisi ve İş Adamları Derneği (TÜRKSİAD) Lideri Hüsamettin Karaman ve İstanbul Leblebi İmalatçıları ve Kuruyemişçiler Esnaf Odası (İSTESOB) Lideri İsmail Taşkın, “Dünyada üretimde Çin’den sonra ikinciyiz. Geçen yıl eser kâfi oranda çıkmadığı üzere arz talep istikrarı de bozuldu. Fiyatın artacağını anlayan üretici stok yaptı. Talep yükselince fiyatlar da arttı. Bu da çiftçiye yaradı. Stokları bilmediğimiz içinde fiyatları kestiremiyoruz. Talebe nazaran ve iklim koşullarına nazaran artışlar yaşanabilir; lakin inmez” dediler.
Nevşehir patatesini çerezlik kabak sollayacak
Geçen yıl Nevşehir’de 217 bin, Kayseri’de ise 358 bin dekarlık alana kabak çekirdeği ekimi yapıldığını ve hasattan 20 bin ton mahsul alındığını kaydeden Ziraat Odası Lideri Mahmut Çalışkaner de, üretilen çekirdeğin yüzde 40’ının ihracata gittiğinin altını çizdi. Aldıkları kararla toprağı dinlendirme ve çiftçilerin gelirini arttırmaya yönelik uygulama başlattıklarını ve projenin başarılı olduğunu söyleyen Çalışkaner, hususla ilgili şu açıklamalarda bulundu. “Büyük kentlerde 2-2,5 liradan satılan patatesin tarlada 30-40 kuruş etmesi çiftçimizin daha fazla çekirdek ekme nedeni oldu. Bu yıl da patatesten çok yüzde 20 üzerinde kabak ve fasulye ekimine tartı verecek. Zira eserlerden para kazandı. Ayrıyeten yorgun toprağı da böylelikle nadasa bırakmış olacak. 30-40 yıldan beri bölgede kabak çekirdeği ekilir. 2015 yılı öncesi ithalat azdı. Verimlilik sebebiyle de iç piyasada fiyatlar düşüktü. Dışarıda çekirdeğin lezzeti ün yapınca talep gelmeye başladı ve çiftçimizin yüzü güldü. Görünen o ki, 2020 ye nazaran 2021 de yüzde 90 üretim fazlalığı olacak. Patates ise yüzde 30 düşecek. Yani kaideler elverirse, Nevşehir patatesini kabak çekirdeği sollayacağa benziyor” kestiriminde bulundu.
