Veysel AĞDAR
Kırmızı mercimekte hasat yaklaşırken rekolte üzerine kestirimler de yapılmaya başlandı. Bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle rekolte düşüşleri olacağı söylentileri hem yerli hem de ithal eserde fiyat artışlarına neden oldu. İthal kırmızı mercimeğin toptan fiyatı son bir haftada 90 kuruş yerli mercimekte ise 50 kuruş artış kaydetti. 1 kilo ithal kırmızı mercimeğin fiyatı 6.90 liradan 7.80 liraya, yerli eserde de 8.50’den 9 liraya çıktı.
Vakitsiz açıklamaların piyasada spekülatif fiyat artışlarına neden olduğunu söz eden Reis Besin İdare Heyeti Lideri Mehmet Reis, bunun ise en çok başta Kanada olmak üzere ihracatçı ülkelere yaradığını söyledi. Fiyat artışının yerli üreticiye değil ihracatçı ülkelere kazandıracağını vurgulayan Reis, dünyanın en büyük ihracatçısı pozisyonunda olan Kanada’nın Hindistan’daki ekim alanlarının azalmasının ve rekolte düşüşlerini ileri sürerek fiyatları artırdığını kaydetti.
Kanada’nın kırmızı mercimekte dünyada kelam sahibi olduğunu kaydeden Reis şunları söyledi; “Mayısta sonunda mercimek hasadı başlayacak. En az geçen yıla nazaran ekim alanlarında yüzde 20-30 ortasında artış var. Bölgesel bazda kuraklık bir nebze tesirli olabilir. Lakin hasat mayıs sonunda. Bölgelerden son günlerde yağış haberi geliyor. Havaların serin gitmesi kısmen de verimli olacaktır. Ekim alanlarındaki artış hesaba katılmadan beklenen rekolte kaybından kelam edilmez. Daha hasada 1 ay var. Mayıs ayı fiyatları belirleyecektir.”
Nohut üretimi iç tüketimi karşılıyor
Nohut üretimi ile ilgili bilgiler de veren Reis, nohut üretiminde Türkiye’nin kendi kendine yeterlilik oranının yüzde 127 olduğunu kaydetti. Geçen yıla nazaran nohut ekilişinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kırmızı mercimek ve hububata yönelmeden ötürü yüzde 15’lik bir azalma var diyen Reis, “ancak bu durumun ülke genelindeki rekolteye tesirinin öteki bölgelerde gerçekleşen ekiliş artışı nedeniyle hudutlu olacağı düşünülmektedir” dedi.
2020 yılında 630 bin ton üretim olduğunu vurgulayan Reis, bu yıl rekoltenin gecen yıla yakın olacağını belirtti. Reis’in verdiği bilgiye nazaran, iç piyasada kilosu ortalama 6.70 lira olan nohudun fiyatı milletlerarası piyasalardan ucuz. Türkiye yıllık 134 bin ton civarında nohut ihraç ediyor. Nohutta 2021 döneminde da tıpkı tablo sözkonusu. Türkiye, 2020 dünya nohut üretiminde 4., ihracatta da 6. sırada yer alıyor.
Reis bölgelerden gelen haberlere nazaran kuru tarım yapılan alanlarda risk olduğunu, sulama yapılan topraklarda ise uygun bir rekolte çıkacağı tabir edildiğini söyledi. Geçen yıl TÜİK sayılarına nazaran geçen yıl 328 bin ton rekolte gerçekleştiğini söyleyen Reis, bu yıl için nohutta 340-350 bin ton civarında iddiası bir rekolte beklendiğini belirtti.
İthalatın yüzde 60’ı Kanada’dan
Kırmızı mercimekte ithalatçı olan Türkiye, tıpkı vakitte ihracatçı da. Türkiye kırmızı mercimek ithalatının yüzde 60’ını Kanada’dan yüzde 30’unu da Kazakistan’dan yapıyor. İthal edilen mercimeğin bir kısmı işlenerek iç piyasaya verilirken, büyük kısmı de ihraç ediliyor. Türkiye’nin yıllık ihracat ölçüsü yaklaşık 250 bin tonun üstünde.
Üretimde 4’üncüyüz
FAO’ya nazaran dünya mercimek üretimi sıralamasında Kanada, Hindistan ve Avustralya birinci üçte yer alıyor. Türkiye, ekim alanı olarak 6’ncı, üretimde 4’üncü, randımanda ise 15’inci sırada.
Yeterlilik oranı %72
TÜİK 2019/2020 pazarlama yılı bilgilerine nazaran, yeterlilik oranı kırmızı mercimek için yüzde 71,7. Türkiye kırmızı mercimek tüketimi 381 bin ton, kişi başı tüketim 4,6 kg/yıl. TÜİK tarafından açıklanan 2020 yılı datalarına nazaran, kırmızı mercimek üretimi bir evvelki yıla nazaran yüzde 5,9 artış ile 2,5 milyon dekar alanda 328 bin ton olarak gerçekleşti.
