Hazine Ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Hande Fırat’ın CNN Türk’te yayınlanan Gece Görüşü programında gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Koronavirüsle gayrette 133,7 milyar liranın harcandığını söyleyen Bakan Elvan, 206 milyar liralık Tarım Kredi, esnaf kredi ile vergi ve prim borcunun ertelendiğini ve bugüne kadar kredi programları kapsamında firmalara 315 milyar liralık kredi verildiğini belirtti.
Büyüme sayılarına yönelik öngörülerini de paylaşan Bakan Elvan, “2021 yılında büyümenin yarıya yakınını dış ticaret tarafından alacağız. Birinci çeyrek için 5-6 bandında olabilir diye düşünüyorum. İkinci çeyrekte baz tesiri ile birlikte çift haneli bir büyüme göreceğiz. Yılın geneline bakınca ben 5’in üzerinde bir büyüme gerçekleşeceğin düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Bakan Elvan’ın konuşmasından satır başları:
SALGIN ÜLKE EKONOMİLERİNİ NASIL ETKİLEDİ?
2020 yılının başından itibaren kovid hadisesi ile karşı karşıya kaldık. Bu tarihimizin en büyük meselelerinden biriydi. Ülkeler dediler ki ‘havaların ısınması ile bu sorundan büyük ölçüde kurtulacağız.’ Değişik ülke yöneticileri DSÖ’nün açıklamalarını eleştirip, bu salgının daha çabuk sonlanacağını söylediler. Ekonomik açıdan nasıl bir fotoğraf ortaya çıktı? Global büyümede bir daralma kelam konusu. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüksek daha yüksek. Dünya ticareti yüzde 8,5 oranında küçüldü.
Avrupa başta olmak üzere arz şokları yaşandı, tedarikte önemli kopukluklar yaşanmaya başladı. Önemli bir genişlemeye gidildi. Bilhassa ülkelerin merkez bankaları mali genişlemeye gittiler. Borçlanma tarafına baktığımızda tekrar hayli dramatik bir tablo var. Herkes zorlanıyor. Kamu maliyesinde de önemli meseleler meşakkatler çıktığını görüyoruz. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin önemli bütçe açıkları ile karşı karşıya kaldıklarını gördük. Hayatımızda birinci kere karantina nedir? Bunu yaşamak zorunda kaldık. Global ölçekte 114 milyon insan işsiz kaldı.
2021 yılı ile birlikte nasıl bir tablo ile karşı karşıya kaldık. Ekonomik aktivitede daralma kelam konusu oldu. Global ölçekte bir büyüme bekleniyor. Ekonomik aktiviteye şu an epey canlı. Sanayi kesimi başta olmak üzere ekonomik aktiviteler canlı. Üretim ve ticaret prestiji ile kriz öncesi periyottan daha güzel pozisyonda olduğunu tabir etmek istiyorum.
‘UZAKTAN ÇALIŞMA YAYGINLAŞACAK’
Bu yıl borçlanma devam ediyor. Dünya borçlanma sorunu ile yüzleşmek zorunda. Nasıl bir yaklaşım içinde olacak ülkeler? Sistem nasıl dönecek? Kovid’in getirdiği bir öteki konu da insanların artık dijitalleşmeye daha çok ehemmiyet verdiğini görüyoruz. Beklediğimizin ötesinde bir gelişme olacağını düşünüyorum. Türkiye dijitalleşme alanında çok değerli adımlar attı. Uzaktan çalışma yeniden en kıymetli konulardan biri olacak. Uzaktan çalışmanın önemli biçimde yaygınlaşacağını düşünüyorum.
‘TÜRKİYE’NİN AVANTAJI VAR’
Türkiye’nin öbür ülkelere nazaran bir avantajı var. Bizim eser çeşitliliğimiz kelam konusu. Neyi istersek onu üretebiliyoruz. Geçmişte Türkiye’ye yatırım yapmayı düşünüp de Doğu Avrupa’ya yatırım yapanların pişman olup “Keşke Türkiye’ye yatırım yapsaydık” dediğini biliyoruz. Türkiye, eser çeşitliliği açısından kapasitesi geniş.
‘KÜRESEL ÖLÇEKTE UYUMA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR’
Çok enteresan kimi sayılar var. Faizlerin artması ile birlikte fon akışı gelişmek olan ülkelere durma noktasına geldi. Finansman muhtaçlığı olan, gelişmekte olan ülkelerin bundan sonraki süreçte zorlanacağını söz etmek istiyorum. ABD tahvil faizlerindeki artışların bu ülkelere kıymetli tesiri olacağını tabir etmek istiyorum. Global ölçekte kıymetli bir uyuma gereksinimimiz var.
VİRÜSLE UĞRAŞTA 133,7 MİLYAR TL’LİK TAKVİYE
Mart 2020’den 2021’ye nazaran istihdamda daha güzel pozisyonda olduğumuzu söylemek istiyorum. Merkezi idare bütçemizden 2020-2021 periyodu 78.6 milyar lira harcadık. Bugüne kadar yapılan harcama 133,7 milyar lira. Haziran sonuna kadar yaklaşık 176 milyar lira harcama yapmış olacağız.. Fiyatsız müsaade takviyelerimiz var. Kovid-19 sürecinde 206 milyar liralık Tarım Kredi, esnaf kredi ile vergi ve prim borcu ertelendi. Bu meblağ yıl sonunda 219 milyar lira olacak. Kredi programları kapsamında firmalara 315 milyar liralık kredi verildi Biz kovid olayının bu kadar uzun süreceğini düşünmemiştik. Buna karşın epeyce güzel gidiyoruz. İmkanlarımız ölçüsünde vatandaşlarımıza takviye veriyoruz. Esnaflarımız da sıkıntı günler geçirdi. Sağlıkçılarımız fevkalade bir fedakarlık gösterdiler. Personellerimizin de her fedakarlığı yaptığını görüyoruz. Onlara da huzurlarınızda çok teşekkür etmek istiyorum. Bu dinamik bir süreç. Gelişmelere bakacağız. Kısa çalışma ödeneğini uzattık örneğin. Salgının seyri, aşılamanın suratı bunların hepsi değerli. Şu an düzgün gidiyoruz. Hasebiyle şayet yeni bir şok ile karşı karşıya kaldık. Elbette hükümet olarak üzerimize düşeni yapacağız.
BÜYÜME SAYILARI
2020 yılının büyümesi sahiden Çin ile birlikte müspet kapatan ülke olduk. Gelişmelere baktığımız vakit 2020 yılının birinci çeyreğinde talep çekişli bir büyüme görüyoruz. Kovid ile birlikte ikinci çeyrekte yüzde 10’un üzerinde bir küçülme oldu. 2,5 milyon civarında işsiz kalan vatandaşımız kelam konusu idi. Bir kredi genişlemesi kelam konusu oldu. Bu genişleme ile birlikte güçlü bir iç talep ortaya çıktı, bu taleple birlikte bunun getirdiği kimi enflasyon görünümünü olumsuz etkiledi talebin artması ithalatınızı ve cari açığınız üst çekti. Bu yapılmasaydı çok farklı bir tablo ile karşı karşıya kalabilirdik. İç talep ile büyüdüğümüzü görüyoruz. Talep çekişli bir büyüme kelam konusu oldu. 2020 yılında yüzde 1,8’lik büyüme gerçekleştirdik. Harikulâde bir tablo ile karşı karşıyasınız. Bu tabloda sizin birtakım tedbirler almanız gerekiyor. İç talepteki canlanma sonrası, makro ihtiyati önlemler alındı. Kredilerdeki 60 aya olan vade eylül ayı itibariyle 36 aya çekildi. Gerisinde kasım ayı itibariyle bilhassa bu güçlü talebin biraz daha güçlü gitmesi talebiyle kimi önlemler aldık.
BİRİNCİ 3 AYDA 50 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT GERÇEKLEŞTİ
2021 yılı birinci çeyreğinde iktisadi faaliyetler epeyce güçlü. 2021 yılı birinci çeyreğinde kapasite kullanım oranlarında önemli artışların olduğunu görüyoruz. Epeyce canlı sanayii bölümü baş aktörü oynuyor. 2021 yılının birinci çeyreğine baktığımız vakit tekrar dış ticaret açısından epey canlı olduğunu görüyoruz. Ocak şubat ve mart aylarında her ay rekor kırdık. Birinci üç ay 50 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. Yüzde 17’nin üzerinde ihracatta bir büyüme kelam konusu. İhracat performansı açısından âlâ gidiyoruz. Euro bölgesi bir ünite büyüdüğü vakit bizimi ihracatımız 4 ünite büyüyor. 200 milyar doları ihracatta yakalayacağız. 2021 yılında bir diğer kıymetli şey; makine teçhizat yatırımlarında önemli bir artış olduğunu görüyoruz. Sermaye malı ithalatında da önemli artışlar olduğunu görüyoruz. 2021 yılı epeyce nitelikli sağlıklı ve sürdürülebilir bir yıl olacak.
Dış talebin artması demek sizin daha çok üretip ihracat yapmanız demektir. Çok daha istikrarlı bir yıl olacaktır. Çok önemsiyorum. 2021 yılın özetleyecek olursak, iç ve dış talebin istikrarda olduğu fiyat istikrarının bilhassa gözetildiği, nominal talebin başarılı bir biçimde yönetildiği ve bizim yapısal reformlarımızın desteklediği bir büyüme olacak. Biz bu büyümeye yapısal reformlarımızla önemli bir dayanak vereceğiz. Riskler de var fırsatlar da var. Risk diyebileceğimiz bir şey olay sayılarının seyri ve aşılama suratı son derece değerli. Bizim yaz devrinde turizm alanındaki performansımız aşılama ve kovid olaylarına bağlı olacak. Kapanma nedenlerinin başında yer alıyor.
HADİSELERDE DÜŞÜŞ OLURSA TURİZMİN ÖNÜ AÇILACAKTIR
Bayram sonrası olay sayılarında bir düşüş kelam konusu olur ve biz turizm dönemine rahat gireriz. Birtakım ülkeler belli kriterler koydular o kriterleri sağlamanız gerekiyor. Sıhhat Bakanımız ile dün kısa bir görüşme gerçekleştirdik. 8-9 bin düzeyine inilmesi turizmin önün açacak üzere gözüküyor. Olay sayısının azalması vatandaşlarımıza daima söylediğimiz maske aralık kurallarına uymasını kıymetli görüyorum.
BİRİNCİ ÇEYREKTE YÜZDE 6 BANDINDA BİR BÜYÜME BEKLİYORUZ
ABD çok süratli toparlanıyor Çin birebir halde, Euro bölgesi birinci çeyrekte biraz ağır yaşadı. Aşılama suratına baktığımız vakit AB ülkelerinde de olumlu gidişatın olduğunu görüyoruz. Bu bize ihracat performansımızın daha da olumlu yansıyacak. 2021 yılında büyümenin yarıya yakınını dış ticaret tarafından alacağız. Birinci çeyrek için 5-6 bandında olabilir diye düşünüyorum. İkinci çeyrekte baz tesiri ile birlikte çift haneli bir büyüme göreceğiz. Yılın geneline bakınca ben 5’in üzerinde bir büyüme gerçekleşeceğin düşünüyorum. Türkiye açısından global büyüme bizim büyümemize olumlu tesir edecek.
ENFLASYON NEDEN ARTIYOR?
Tek bir nedene bağlamak mümkün değil. Orta vadede arz talep sorunu. Şayet talebinizi karşılayacak, dengesizlik kelam konusu ise ya arzı artıracaksınız ya da talebinizi kısacaksınız. Enflasyonla ilgili yapısal sıkıntılarımız var. Besin kesiminde yaşanan problemlerimiz var. Yeniden fiyat istikrar komitesi kuruyoruz, yapısal meselelere yönelik olarak. Geçtiğimiz haftalarda bir büyükelçi ziyaret etti, fiyat istikrar komitesi deyince dedi ki bana “Siz fiyatları mı denetim etmek istiyorsunuz?” dedim hayır Türkiye liberal bir iktisat. Her bir sorunun Merkez Bankası’nın temel misyonu fiyat istikrarını sağalmak fakat kimi alanlar vardır ki bunu para siyasetiyle çözemezsiniz. Arz da yaşanan sorunlar var. Burada şunu söz etmek istiyorum, bu yapısal meselelerin tahlili noktasında iktisat ıslahat konusunda kapsamlı önlemlerimiz var bunları teker teker uygulamaya başlayacağız. Metal fiyatları yüzde 66 arttı, besin fiyatları yüzde 30’a yakın arttı. Petrol fiyatlarında yüzde 94-95’lik bir artış kelam konusu. Nispeten şu anda bu talep şu anda azalmış, iç talepteki sürat azalmış durumda.
DÖVİZ KURUNUN DA TESİRİ VAR
Öbür taraftan birikimli döviz kurumu tesiri var. Bunları bir bütün olarak aldığımız vakit enflasyon sorunu ile karşı karşıyayız. Bizim temel sorunumuz büyümenin finansmanı. Sizin iç tasarrufunuz yatırım talebini karşılamıyorsa bunu dış tasarruflardan karşılayacaksınız. Nedir bu aslında tasarruf yatırım açığı bunun manası nedir cari açık. Kalkınmanın öncelikleriyle büyümenin finansmanı açısında bir istikrar oluşturulması gerekiyor. Bunu biz sağlamakla yükümlüyüz.
SAVUNMA ENDÜSTRİYİ ÖRNEK GÖSTERDİ
Cari açığı azaltmak için yapmamız gereken şey kesinlikle bilhassa bizim ithal etmiş olduğumuz yatırım malı üretimlerini Türkiye’de gerçekleştirmemiz. Orta ve uzun vadede dışa bağımlılık azalacak. Ağır bir uğraş sarf ediyoruz. İnanın tüm bakanlarımız sık sık bir ortaya geliyoruz. İktisat paketimizde de ayrıntılı yer veriyoruz. Biz savunma sanayiinde epeyce başarılıyız. Savunma endüstrinde bir ekosistem yarattık.
ENFLASYON KONUSUNDA ALGI OPERASYONU YAPILIYOR
Sayılarla oynanamaz TÜİK bağımsız bir kuruluştur. TÜİK teknik hususlarda talimatlandırılamaz. Enflasyon konusunda algı operasyonu yapan var.
“ENFLASYONLA UĞRAŞ OLMAZSA OLMAZIMIZ”
Enflasyonla gayret olmazsa olmazımız. Enflasyon konusundaki hassasiyetimiz yüksek. İstikrarlı bir büyümeyi refah artışımız için olmazsa olmazımız fiyat istikrarıdır. Enflasyona biz bütüncül bir bakış içerisinde yaklaşıyoruz. Para siyaseti ile enflasyonu çözemezsiniz. Para konusu bu konulardan biri yalnızca. Enflasyonda kalıcı bir düşüş olana kadar sıkı para siyasetine devam edeceğimizi söyledi. Kamu maliyeti, finansal bölüm var, yapısal konular var bunların da üstesinden gelmeniz gerekiyor.
DETAYLAR GELİYOR…
