- Ne kadarlık döviz satımı, alımı gerçekleştirilmiş hepsini görebilme imkanınız var, büsbütün açık ve şeffaf.
- Dünyada da buna misal süreçler yapan ülkeler var. Sistem eleştirilebilir fakat yolsuzluk var denilemez.
- Dataları açıklamak MB’nin kararı, fakat ben yarar görüyorum. Katiyetle bir yolsuzluk kelam konusu değil.
- Elektronik süreç platformlarında piyasa yapan yerli ve yabancı bankalar yer alıyor, buralarda rastgele bir şahıs yok. Taraflar katiyetle birbirlerini bilmiyorlar, süreç gerçekleştikten sonra hangi bankanın, ne aldığını görebiliyorsunuz.
- Döviz alım satım müdahalelerinin kamuoyuna açıklandığını görüyoruz. Geçmişe yönelik swap bilgilerinin yayınlandığını görüyoruz. Bilhassa bilgi kirliliği kelam konusu, siyasi gereç olarak kullanılması kelam konusu.
- Birinci çeyrekte yüzde 5 civarında bir büyüme öngörüyoruz, ikinci çeyrekte de baz tesiriyle çift rakamlı bir büyüme kelam konusu olacak.
- Enflasyonla gayret en temel önceliğimiz. Enflasyon aslında orta vadede arz talep sıkıntısından öteki bir şey değil. Yapısal bazlı sıkıntılarımız da kelam konusu. Siz talebi karşılayacak kadar üretemiyorsanız. Talebi kısıp arzı arttırmanız lazım
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın açıklamalarından satır başları;
Merkez Bankası Başkanımız teknik açıklama yaptı. Merkez Bankası’nın 2006’dan bu yana enflasyon hedeflemesi rejimini kullanıyor. Kısa vadeli faiz oranı temel siyaset maksadı olarak belirlendi. Merkez Bankası bu rejim çerçevesinde finansal istikrarı sağlamak için 2 türlü enstrümanı kullanmak zorunda. Zarurî karşılıklar ve döviz alım satım süreçleri. Geçmişteki alım satım süreçlerinde de 2 yaklaşım görüyoruz. Döviz alım satım ihaleleri ve direkt döviz alım müdahaleleri. Döviz alım satım ihalelerinde evvelce açıklanmak şartıyla ihale gerçekleşiyor. Ne kadarlık alım satım gerçekleştiği paylaşılıyor. İkincisi Merkez Bankası fevkalâde bir durumla karşı karşıya kalınca direkt alım satım müdahalesi yapıyor. 15 gün sonrasında ne kadar alım satım yapıldığını paylaşıyor.
Bu sistemlere ek 2017’den itibaren Hazine Müsteşarlığı ve MB ortasında protokol imzalanıyor. Bu protokol yasal mıdır. Türk parasının dolanımı ve istikrarı için siyasetleri Merkez Bankası’yla birlikte oluşturmak ve uygulamak. Yetki verilmiş yasal olarak. Merkez Bankası kanununun 4. hususunda Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç dış bedelini korumak için gerekli önlemleri almak, yabancı paralar ile altın karşısındaki tespit için kur rejimini belirlemek. TL’nin pahasının belirlenmesi için dövizin alım ve satımı, TL ile değişimi, bankanın temel misyon ve yetkileri ortasında sayılmıştır. Süreçler büsbütün yasaldır. Maddelere ters durum kelam konusu değildir.
KİMSEYİ YOLSUZLUKLA SUÇLAYAMAZSINIZ
Merkez Bankası Liderimiz açıkladı. Lakin biraz ayrıntılara girmek istiyorum. Süreç nasıl işlemiştir. Hazine hesapları üzerinden döviz alım satım süreci MB tarafından gerçekleştirilmiştir. Bir muhabir banka aracılığıyla alım satım süreçlerini elektronik platformda gerçekleştirildiğini görüyoruz. Bu platformda yerli yabancı piyasa yapan bankalar yer alıyor. Rastgele bir şahıs yok. Bir öteki soru, pekala bu döviz alım satım sürecinde taraflar birbirini biliyor mu? Hayır katiyetle bilmiyorlar. Kimin ne kadar aldığını karşı taraf bilmiyor. Süreç tamamlanınca görüyorsunuz.
Bankalar elektronik süreç platformunda bir TL likiditesi kelam konusu oluyor MB’de. Bunu da görebiliyorsunuz. Günlük olarak rahat bir biçimde görebiliyorsunuz. Ne kadarlık döviz alım satımı yapılmış bunların hepsini görüyorsunuz. Bunun örnekleri de var. Bu türlü ülkeler var. Bilhassa Uzak Doğu başta olmak üzere var. Kasım ayından bugüne döviz alım gerçekleştirmesi kelam konusu olmadı zati. MB kayıtlarında aslında tüm bunlar yer alıyor. Bu tekniği tartışabilirsiniz fakat kimseyi yolsuzlukla suçlayamazsınız. Bir yolsuzluk yapması kelam konusu değildir. Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından talimat verildiği üzere iftiralar yer alıyor. Usulsüzlük yapıldığı biçiminde yaklaşımlar gerçek değil. Elbette tartışabilirsiniz fakat yolsuzlukla suçlayamazsınız.
BİLGİ KİRLİLİĞİ KELAM KONUSU
Merkez Bankamızın uygulamalarında şunu görüyoruz. Döviz alım satım müdahalelerinin kamuoyuna açıklandığını görüyoruz. Geçmişe yönelik swap bilgilerinin yayınlandığını görüyoruz. Bilhassa bilgi kirliliği kelam konusu, siyasi gereç olarak kullanılması kelam konusu. Bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılması açısından bu dataların yayınlanmasında yarar görüyorum. Takdir Merkez Bankası’nın.
Kullandığınız her söz her cümle yatırımcılar tarafından direkt karşılık bulabiliyor. Ülke riskine yönelik değişik algılara yol açabiliyor. Büyük ihtimam ve hassasiyet gösterdim. MB bağımsızlığına müdahale edici kavram ve telaffuz içinde olmadım. Bu sıkıntıyı de değerlendirdiğimde şunu düşündüm. Merkez Bankası gerçek sahibidir bu işin. Merkez Bankası açıklama yapmadan benim açıklama yapmam Merkez Bankası’nın bağımsızlığı üzerinde gölge oluşturur diye açıklama yapmak istemedim.
Teknikler özet olarak elbette konuşup tartışabilirsiniz. Yapılmasaydı ne çeşit durumlarla karşı karşıya kalırdık bunları da konuşmak lazım. Yolsuzluk kelam konusu değil, gelen para swap üzerinden bankalara kullandırılmıştır.
TÜRKİYE GÜÇLÜ BİR ALT YAPIYA SAHİP
Pandemi tüm dünya ekonomilerini sarstı. Sürece baktığımızda tüm ülkelerin problemler yaşadığını görüyoruz. Çok yüksek oranda borçlanmaların gerçekleştiğini görüyoruz. Toplam borç 24 trilyon dolar artıyor. Kamu maliyesinde 16 trilyon dolarlık harcama görüyoruz. Dünyada birtakım şeylerin bu süreçte farkına varıldı. Tedarikteki kopukluklar, emtia fiyatlarındaki artış… Pek çok konuşulmayan mevzu ortaya çıktı. Güçlü bir büyüme bekliyoruz. Türkiye’ye olumlu yansıması olacak. Aşılamaya bağlı olarak covid sürecini gözlemleyeceğiz. Dünya çok kıymetli bir meseleyle karşı karşıya kaldı. Borçlanmada, bütçe açıklarında tüm ülkeler önümüzdeki yıllarla bunlarla uğraş edecek.
Ülkelerin genel manada borçlanmaları kelam konusu. Önemli sıkıntıların ortaya çıkacağını düşünüyorum. Tedarik problemleri artık bilhassa tedarik zincirlerinde bölgesel tedarik noktalarının oluşması gerektiğini gösterdi. Çin, Uzak Doğu merkez değil de çok merkezli tedarik noktaları kurulmalı. Türkiye değerli pozisyona sahip. Güçlü bir altyapıya sahip. Bu problemlerin giderilmesi ülkelerin tek alacağı kararlardan oluşmuyor. Milletlerarası işbirliği, bölgesel birliktelikler, birlikte hareket etmeli ve ortak kararlar alınmalıdır.
2021 BÜYÜME AÇISINDAN DAHA OLUMLU BİR YIL OLACAK
Hükümet olarak sürdürebilir hareket etmeye çalıştık. Uyguladık, uygulamaya devam ediyoruz. Sağlıklı ve nitelikli büyümeyle sağlanır. Enflasyona yol açmayan, hane halkında çok bir borçlanmaya neden olmayan, istihdam, yatırım, üretimin arttığı bir ortam aslında sağlıklı büyümeyi tabir eder. Sağlıklı büyüme hangi oranda gerçekleştiğinden çok sürdürülebilir olması değerli. Temel sorun büyümenin finansmanında yatırıyor. İç tasarruflarımız yatırımlarımız için kâfi değil. Bu da cari açıkla karşımıza çıkıyor. Dış tasarrufların akışında aksaklık olduğunda kurlarda oynaklık görüyorsunuz. Bu oynaklık enflasyona baskı yapıyor. 2020’ye gelince. 2020’de G20 ülkelerinde 1,8 sayısıyla Çin’le birlikte büyüyen tek ülkeyiz. 2. çeyrekten itibaren iç talepte canlılık oluştu.
2020 güç bir yıl oldu. 2021’e bakınca iktisadi faaliyetler canlı başladı. İhracat potansiyelimiz yeterli gidiyor. Ocak-Mart devrinde 50 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Birinci çeyrekte öncü göstergelere baktığımızda yüzde 5,0 civarı bir büyüme öngörüyoruz. İkinci çeyrekte baz tesiriyle çift rakamlı bir büyüme kelam konusu olacak. 2021’in büyüme açısından daha olumlu yıl olacağını düşünüyoruz. Denetimli ölçülü yaklaşımda da hareket etmeliyiz.
ENFLASYONLA ÇABA KARARLI BİR HALDE DEVAM EDECEĞİZ
Enflasyonla uğraş en temel önceliğimiz. Enflasyon aslında orta vadede arz talep probleminden öteki bir şey değil. Yapısal bazlı meselelerimiz da kelam konusu. Siz talebi karşılayacak kadar üretemiyorsanız. Talebi kısıp arzı arttırmanız lazım. Enflasyonun yapısal sıkıntılarını çözmeye yönelik önlemlerimiz var. 4 temel konuya vurgu yapmak isterim. Fiyat istikrarının olmadığı enflasyonun yüksek olduğu ortamda istihdamdan sağlıklı büyümeden bahsedemezsiniz. Enflasyon paranın alım gücünü azaltıyor. Belirsizlik ortamı oluşturuyor. Enflasyon gelir dağılımı açısından da düşük gelir kümesinde daha fazla tesiri olduğunu da tabir etmek istiyorum.
Enflasyonla gayrette nasıl bir yaklaşımda bulunacağız. İstihdam için büyüme, büyüme için yatırım, yatırım için daha az bilinmeyen ortama gereksiniminiz var. Bunun için de fiyat istikrarı ve finansal istikrara gereksiniminiz var. Yalnızca para siyasetleriyle enflasyon sorunu çözülmez. Bizim birincisi temel makro ekonomik politikalarımızda değişiklik kelam konusu değil. Enflasyonla uğraşa devam edeceğiz. Fiyat ve finansal istikrar için bu noktada MB Liderimiz kalıcı düşüş sağlanana kadar sıkı para siyaseti duruşuna devam edileceğini söz etti. Kıymetli ancak kâfi değil, yapısal meseleler da kıymetli. İtimat ortamı en temel unsurlarımızdan biri. Kısa vadeli kazanımlar için orta ve uzun vadeli kazanımlardan vazgeçmeyeceğiz.
46,5 MİLYAR LİRALIK BÜTÇE AYIRDIK
Bütçe açığımız 4,3’ten bunu 3,5’a çektik. Bütçe açığının azaltılması demek daha az borçlanmanız demek. Risk primi düşmesi, faiz ödemelerinin daha az olması demek. Enflasyonun da aşağı çekilmesi noktasında değerli öge. Çok ayrıntılı çalışma yaptık. Her bir kalem üzerinden geçtik. Gelirde harcamada ne yapabiliriz. Bunları tartıştık. Bir karar aldık. Bunları yapabiliriz dedik. 0,5 puanı gelir tarafında, 0,3 puanı harcamalar tarafında. Kalıcı gelir artışı için önlemler aldık. Düzenlemeler kelam konusu oldu. Covid nedeniyle harcama yapma zorunluluğumuz olan alanlar ortaya çıktı. Bütçede olmamasına karşın 46,5 milyar liralık harcama yapılmasını bekliyoruz. Ekstra bir masraf kelam konusu. 2021 yılı için ek önlem.
