Kripto para birimlerinin fiyatlarında ani artış yahut düşüşler sıklıkla görülüyor. Yatırımcılarına büyük kâr yahut ziyan getirebilen kripto paralar bu yüzden riskli bir yatırım aracı olarak görülüyor. Uzmanlar Dogecoin’in değerlenmesinde birden fazla faktörün tesir oynamış olabileceğini söylüyor.
Bunlardan biri, ABD merkezli Kronos isminde bir hava temizleme şirketinin Dogecoin ile kontaklı olan Dogecoin Cash isimli para ünitesinden 600 milyon adet almış olması gösteriliyor. 12 Nisan’da gerçekleşen süreçte, şirketin kasasındaki 60 milyon dolar değerindeki para ile Dogecoin Cash alındığı açıklanmıştı. Kronos yöneticisi Michael Rubinov, bu para ünitesiyle ödeme kabul eden birinci halka açık şirket olduklarını, bunu kutlamak için AirDOGE isimli bir hava temizleme aygıtı üreteceklerini duyurdu.
Dogecoin’in bedel kazanmasının bir öteki nedeninin de iş insanı Elon Musk’ın 10 Nisan’daki “Çok yakında Ay’a gidiyor” paylaşımı olabileceği belirtiliyor. Musk daha evvel Dogecoin fiyatlarının “Ay’a fırlayacağı” paylaşımı yapmış ve para ünitesinin büyük kıymet kazanmasına yol açmıştı.
Dogecoin’i destekleyen Musk, bugünkü fiyat artışının akabinde da gülümseyen bir köpek görüntüsü paylaştı. Son olarak bugün Coinbase isimli büyük kripto para borsasının ABD’deki Nasdaq borsasında halka açılıyor olması da kripto para ünitelerinin fiyatlarının artış eğilimine girmesini sağladı. Dogecoin Şubat ayında da Elon Musk’ın Twitter paylaşımının akabinde büyük bedel kazandı, gün içinde yüzde 50’nin üzerinde artışla 0,05 dolara ulaşmıştı.
Musk’ın “Dogecoin halkın kriptosudur” sözlerini kullandığı paylaşımı on binlerce kez retweet edilmişti. Bu artışta, toplumsal medya platformu Reddit’te örgütlenen küçük yatırımcıların da hissesi vardı. Dogecoin’in nasıl ortaya çıktığını ve kıymetinin vakit içinde nasıl değiştiğini inceledik.
ORTAYA ÇIKIŞI
Dogecoin toplumsal medyada yapılan bir espriyle ortaya çıktı. 2013’te Adobe şirketinde çalışan Jackson Palmer, o periyot internetin en tanınan tartışma bahislerinden kripto paralar (coin) ile en tanınan imgelerinden Shiba köpeğini (dog’dan türetilmiş doge) birleştirerek Dogecoin terimini ortaya attı. Palmer, Twitter paylaşımında “Dogecoin’e yatırım yapmak yeni büyük eğilim olacak” tabirlerini kullandı.
Bozuk bir İngilizce ile esprilerin yapıldığı Dogecoin imgesi (meme/mim), Twitter’da çokça paylaşıldıktan sonra Palmer bu espriyi gerçek hayatta da yaşatmak için Dogecoin.com alan ismini aldı ve Bitcoin benzeri blockchain teknolojisine dayanan kripto para ünitesini hayata geçirdi. Dogecoin, kullanıcılar tarafından Bitcoin’e kıyasla daha süratli üretilebilen (mining) bir formda tasarlandı.
Yazılım mühendisi Billy Markus ile birlikte kurdukları Dogecoin’in başlangıçta bir latifenin ötesine geçmeyeceğini düşünen Palmer, ilerleyen aylarda ne kadar yanıldığını anladı. Birebir kanıda olan Markus da Mart 2021’e Newsweek’e verdiği söyleşide “Para ünitesini üç saatte tasarladık, üstelik vaktimizin birçoklarını, görünüşünün nasıl olacağına ayırmıştık. Comic Talih fontunu kullanamasak bu para ünitesini yaratmazdık” demişti.
BEKLENMEDİK POPÜLERLİK
Bilhassa toplumsal medya platformu Reddit’i kullananlar bu esprili para ünitesine büyük ilgi göstermeye başladı. Teknoloji sitesi CNet’in aktardığına nazaran Reddit’te beşerler birbirlerine beğendikleri paylaşımlar için, o periyot bedeli çok düşük olan Dogecoin armağan etmeye başlayınca para ünitesinin yaygınlığı da arttı.
Dogecoin’i kuran ikili, CNet’e yaptığı açıklamada başlangıçta Dogecoin’leri, pahasını hiç dikkate almadan, Jamaika yarış kızağı ekibinden Afrika’daki su kuyusu projelerine kadar çeşitli yerlere bağışladıklarını ancak ilerleyen aylarda insanların Dogecoin’e daha fazla para yatırmaya başlamasıyla birlikte “Yatırımlarının karşılığını almayı uman ve Dogecoin’in bedeline büyük ehemmiyet atfeden çok sayıda beşerle karşı karşıya kaldıklarını” söylemişti.
Birinci aylardaki süratli dalgalanmalardan sonra para ünitesinin kıymeti 0,003 ile 0,01 dolar civarında sabitlendi ve birkaç istisna dışında 2020 sonuna kadar o fiyat civarında kaldı. O denli ki, Elon Musk’ın 18 Temmuz 2020’de Dogecoin’in global finansal sistemi yenmesinin kaçınılmaz olduğunu söyleyen esprili paylaşımı, kripto para ünitesinin bedeline neredeyse hiç tesir etmedi.
Ancak 2021 başında Reddit üzerinden örgütlenerek kimi yatırım enstrümanlarına birlikte para yatırarak kıymetlerinin süratle yükselmesini sağlayan toplumsal medya kullanıcıları, bunu Dogecoin için de yapmaya başladı. Batmak üzere olduğu konuşulan ABD’li GameStop şirketinin paylarının iki haftada yüzde 1.700 artmasına yol açan ve akabinde da gümüşe yatırım yaparak gümüşün bedelini birkaç günlüğüne de olsa yüzde 10 artışla sekiz yılın doruğuna taşıyan kullanıcılar, Ocak 2021’den itibaren Dogecoin’e de para yatırmaya başladı.
Dogecoin’in kıymeti 29 Ocak’ta 0,075 dolara kadar yükseldi, sonraki gün içinde 0,023 dolara kadar geriledi. 3 Şubat’ta tekrardan yükselmeye başlayan para ünitesi 4 Şubat’ta 0,04 doları gördü, 7 Şubat’ta 0,08 doları geçerek doruğa ulaştıktan sonra 0,05 dolar civarına geriledi. Nisan’a kadar daha stabil seyreden Dogecoin, 14 Nisan’da ise 0,13 dolara ulaştı. Reddit, 28 Ocak’ta GameStop paylarının tepeye ulaşmasından sonra yaptığı açıklamada bu platform üzerinde bir ortaya gelen ferdi yatırımcıların hisse piyasasındaki aksiyonlarıyla ilgili yetkili kurumların kendileriyle temasa geçmediğini söyledi.
Reddit sözcüsü, “Sitemizde yasadışı içerik paylaşmak ya da yasadışı süreçlere aracılık etmek muhakkak yasaktır. Durumu gözden geçireceğiz ve hususla ilgili tüzel soruşturmalarla işbirliği yapacağız ya da gerekli adımları atacağız” diye konuştu. ABD Menkul Değerler ve Borsa Komitesi (SEC), pay senedi piyasasındaki çalkantıyı “faal bir biçimde takip ettiğini” açıkladı.
SEC yaptığı yazılı açıklamada, “Yatırımcıları müdafaa ve adil, sistemli ve tesirli piyasaların varlığını sürdürmesi misyonumuza uygun olarak, durumu pahalandırmak ve kurallara tabi olan kurum, finansal ortacılar ve başka piyasa iştirakçilerini faaliyetlerini gözden geçirmek için öbür düzenleyici kurumlarla birlikte çalışıyoruz” dedi.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da durumun yakından takip edildiği belirtildi. Lakin bu yaşananların spekülatif hareket olup olmadığına dair farklı yorumlar mevcut. SEC’in eski avukatlarından Jacob Frenkel, son yaşananların kurumun yetki alanına girdiğini söyledi. Frenkel, “Hisse fiyatının geldiği seviyesi haklı kılan kurumsal bir gelişmenin olmadığı durumlarda kişisel fikirlerden kaynaklanan bu stil çalkantı yaratan süreçler, tam da SEC’in yetki alanına giren hususlar ortasında yer alır” dedi.
Lakin bu son yaşananları jenerasyon farklılıklarına ve yeni jenerasyonun eskisine nazaran daha farklı yatırım alışkanlığına sahip olmasına bağlayanlar da var. VanEck’te yatırım uzmanı John Patrik Lee, bu son yaşananların “geçici bir heves” olmadığını söyledi. Lee, “Bireysel bir işlemci, para kazanmak için artık Wall Street’e bel bağlamak zorunda değil. Eski müesses nizam (Wall Street) ile son devirde yükselişe geçen ferdi işlemciler ortasında düşmanca bir bağlantı gözlemliyorum” değerlendirmesini yaptı.
