Vergi barışının yasa teklifindeki sözü: ‘Matrah artırımı’. Maliye ile el sıkışıp barışmak isteyen işletmelere devlet teminat veriyor, “Barış imzalanan geçmiş beş yıl için Maliye hesaplarını incelemeyecek” diyor. Bu özel hakka; incelenmeme teminatına kavuşan işletmeler de bu garantiye karşılık, geçmiş beş yılda beyan ettikleri vergi matrahlarını artırarak, bu yıllar için yeni vergi ödeyecekler. Şayet geçmiş beş yılda beyannamelerinde vergiye tabi gelir-matrah oluşmamışsa da (veya hiç beyanname vermemişlerse) bu defa (tabloda yer alan) minimum (matrahlar) meblağlar üzerinden vergi ödeyecekler. Dileyen mükellefler geçmiş beş yılın tümü için değil, belirleyecekleri bir yahut birkaç periyot için de maddeden yararlanabilecekler.
GENEL KURUL’DAN GEÇECEK
Vergi barışı geçtiğimiz cuma günü Meclis’e yasa teklifi olarak geldi. Komiteden, genel suradan geçtikten sonra Cumhurbaşkanı’nın imzasıyla resmi gazetede yayımlanacak. Bugün; yasa teklifinden yola çıkarak matrah artırımının kritik noktalarını 7 soruda birlikte gözden geçirelim. Yasanın resmi gazetede yayımlanmasından sonra mükellefler için merak edilen tüm istikametlerini ayrıyeten ele alacağız…
1- KİMLER YARARLANABİLECEK?
Şahıslar ‘gelir vergisi mükellefi’ olarak yararlarını beyan ediyorlar, şirketler ‘kurumlar vergisi mükellefi’ olarak gelirlerini beyan ediyorlar. Şahıs yahut şirket olarak faaliyet gösteren işletmeler için ve kira geliri, gayrimenkul satış kıymet artış yararı, yurt dışı faiz vb. menkul sermaye iradı üzere gelir elde edenler de vergi barışı imkanından yararlanabilecek.
2- HANGİ YIL İÇİN NE KADAR ARTIRIM YAPILACAK?
Matrah artırım oranları; 2016 ve 2017 için yüzde 30, 2018 için yüzde 25, 2019 ve 2020 için yüzde 20 oranında uygulanacak. Şirketler kurumlar vergisi matrahlarını, şahıslar gelir vergisi matrahlarını artıracaklar. Geçmiş yıllarda; hiç beyan verilmemiş yahut kazanç-matrah beyan edilmemişse mükellef cinsine nazaran değişen minimum matrah fiyatları tablolarda yıllar itibariyle yer almakta.
3- KDV VE GV STOPAJI İÇİN MATRAH ARTIRIMININ ŞARTLARI NELER?
2016 ve 2017 için yüzde 3, 2018 için yüzde 2.5, 2019 ve 2020 için yüzde 2 oranlarında geçmiş beyannamelerde yer alan (hesaplanan) KDV’leri arttırıldığında vergi barışı kararlarından yararlanılabiliyor. İşletmeler, muhtasar beyanname ile beyan etmeleri gereken fiyat GV Stopajı için de vergi barışı kararlarından yararlanabiliyor. Artırım oranları; 2016 için yüzde 6, 2017 için yüzde 5, 2018 için yüzde 4, 2019 için yüzde 3 ve 2020 için yüzde 2.
4- MÜRACAAT VE ÖDEME TARİHLERİ NE VAKİT?
Yasa teklifine nazaran; 31 Ağustos 2021 tarihine kadar matrah artırımı müracaatının yapılması gerekiyor. Hesaplanan vergileri peşin ödemek isteyenler 30 Eylül’e kadar bu ödemelerini yapabilir. Birinci taksit ödeme müddeti içerisinde peşin ödeme yapanlara hesaplanan vergiler üzerinden yüzde 10 indirim yapılması da öngörülüyor. Taksitle ödeme yapacaklar için birinci taksit 30 Eylül’e kadar ödenebiliyor. İkişer ay ortayla toplam 6 eşit taksitte (1,09 oranında katsayı ek edilerek) ödeme yapılabilir.
5- VERGİ BARIŞINDAN KİMLER YARARLANAMIYOR?
Vergi Yöntem Kanunu’nda Kaçakçılık Kabahatleri ve Cezalarını düzenleyen hususta (359/b) geçen “defter, kayıt ve dokümanları yok edenler yahut defter sahifelerini yok ederek yerine öbür yapraklar koyanlar yahut hiç yaprak koymayanlar yahut evrakların asıl yahut suretlerini büsbütün yahut kısmen düzmece olarak düzenleyenler” matrah artırımından yararlanamıyor. Öte yandan, asıl yahut suretleri büsbütün yahut kısmen düzmece olarak düzenlenen evrakları kullananlar, matrah artırımı kararlarından yararlanabiliyor.Ayrıca terör kabahatinden karar giyenler ve yasa teklifinde (5.inci unsurunun 9.ncu fıkrası) sayılan terör örgütleri ve ulusal güvenlikle ilgili yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler de matrah artırımı imkânından yararlanamıyor.
6- ÖDEME YAPILMAZSA BARIŞ BOZULUYOR MU?
Yasa teklifinde; kanunda belirtilen müddet ve formda ödeme gerçekleşmediğinde, ‘madde kararından yararlanılamaz’ biçiminde husus açıklanıyor. Ayrıyeten gecikme artırımıyla (aylık 1.60 oranında) bir arada yeni hesaplanan (arttırılan) vergilerin takip ve tahsiline devam olunacağı da belirtiliyor. Münasebetiyle matrah artırımı yapılıp müddeti içinde yeni hesaplanan vergi ödenmezse vergi barışı bozuluyor, bu maddede tanınan haklardan yararlanma hakkı ortadan kalkıyor.
7- STOK VE KASA AFFI, BORÇ YAPILANDIRMASI DA İÇERİYOR MU?
Matrah artırımı yoluyla geçmiş beş yıl için vergi inceleme riskini kaldıran vergi barışı yasa teklifi işletmelere, stok ve kasa kayıtlarındaki uyumsuzlukları giderme imkânı da sağlıyor. Ayrıyeten devlete olan ödenmemiş borçların yapılandırmasına da imkân tanıyor, işlemiş gecikme artırımlarının silinip, ana parasının (düşük yapılandırma faiz oranı uygulanarak) üç yıla yayılarak ödeme imkânı getiriyor. Yasa teklifinin Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla stok-kasa affının ve borç yapılandırmasının şartlarını ve incelemede ve yargı etabında olan süreçler için maddeden yararlanmanın şartlarını da bu köşede detaylarıyla ayrıyeten ele alacağız.
HAKSIZ REKABET
Vergi barışı yasa teklifi ile devreye alınacak uygulamalar; bir yandan kamu kurumları ile milyonlarca vatandaş ortasında süregelen ve çözümlenememiş meseleleri çözecekken, başka yandan geçmişte vergi mevzuatına uygun hareket edenler, vergilerini müddetinde ödeyenler için haksız rekabete de neden olacaktır. Vergi borçlarının yapılandırılmasında ödenecek anapara da bir af kelam konusu olmasa da, matrah artırımında sistemli ödeyenler için 5 puanlık indirim yapılıyor olsa da, geçmişte maddelere uygun hareket edenler için tekrar bir haksız rekabet oluşmaktadır.
TABAN FİYATLAR
Matrahlar üzerinden de yüzde 15 vergi (peşin yahut taksitle) ödenecek. (Artırımda bulunulan yıla ilişkin yıllık beyannamelerin; yasal müddetinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin müddetinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir periyot için farklı başka 10 TL’yi aşmayan meblağdaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor.) Yasa teklifine nazaran; kira geliri elde edenler için minimum matrah fiyatları; 2016 için 9.400 lira, 2017 için 9.960 lira, 2018 için 10.580 lira, 2019 için 11. 240 lira, 2020 için 12.740 lira olarak belirlenmiş durumda. Tabloda yer almayan başka mükellefler (Gayrimenkul satış karı, faiz gelirleri gibi) vergi barışından yararlanmak istediklerinde tablodaki ‘işletme hesabı temeline defter mükellefler’ için belirlenmiş taban matrah meblağlarını dikkate alabilir.
