Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ
Tarihte birinci kez konteyner gemi siparişleri, tanker ve kuru yükü geçerken, Türk yatırımcılar da oyuna dahil oldu. Yalnızca filo yatırımı değil, 22 yıl sonra tekrar bir Türk tersanesi konteyner gemisi inşa etmek için harekete geçti. Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Sedef Tersanesi, tıpkı kümeye bağlı Turkon Lines için iki adet konteyner gemisi inşa edecek.
Pandemiyle birlikte global tedarik zincirinde ortaya çıkan konteyner krizi, bu alandaki gemi yatırımlarını da hızlandırmıştı. Pandemi periyodunda 10 kata yakın artan navlunla tarihi kârlılıklara imza atan armatörler, gemi siparişleriyle de rekor kırdı. Denizcilik kesiminin önde gelen milletlerarası araştırma şirketi Clarksons Research’ün geçtiğimiz günlerde yayımladığı raporuna nazaran, 2020 yılının son çeyreğinden bu yana dünya çapındaki tersanelerin sipariş defterine giren konteyner gemi sayısı 900 adete ulaştı. Bu gemilerin toplam tonajı ise 7 milyon TEU (76 milyon DWT). Birebir periyotta kuru yük gemi siparişi ise 69 milyon DWT, tanker siparişleri 35 milyon DWT’de kaldı. Türk armatörler de konteyner gemi filosunu büyütüyor.
Geçen yıl OBA Makarna üzere kesim dışından gelen oyuncuların da yatırımlarıyla yüzde 15’e yakın büyüyen Türk sahipli konteyner gemi filosu için yeni siparişler de verilmeye devam ediyor. Son olarak denizciliğin esaslı yatırımcılarından Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Turkon Line’ın iki konteyner gemi siparişi verdiği öğrenildi. Kalkavan Ailesi yalnızca filoyu büyütmüyor, konteyner gemi inşasına da geri dönüyor. Turkon Line, iki adet 4 bin TEU’luk konteyner gemisini yeniden Kalkavan Ailesi’nin sahip olduğu Tuzla’daki Sedef Tersanesi’nde inşa ettirecek. Gemi, 2024 yılında teslim edilecek. Böylelikle 22 yıl sonra yine Türkiye’de bir konteyner gemisi inşasına başlanacak.
Türk tersaneleri 2008 yılında global çapta yaşanan ve denizciliğe büyük darbe vuran ekonomik kriz sonrası Uzakdoğulu tersanelerle rekabet edemediği için tanker, kuru yük ve konteyner üzere ticari gemilerin inşasına son verip balıkçı gemileri ve römorkörler üzere özel emelli tekne inşasına yönelmişti. Türkiye’de son konteyner gemisini de tekrar Sedef Tersanesi inşa etmişti. Tersane, 2008 yılında aldığı konteyner gemi siparişini, 2010 yılında suya indirmişti.
Tanker siparişleri 25 yılın en düşük seviyesinde
Küresel çapta konteyner gemi siparişleri rekor kırarken, tankerler ve dökme yük gemilerinde ise tarihi düşüş yaşanıyor. Tanker ve kuru yük gemileri dünya filo kapasitesinin yüzde 75’ini oluşturuyor, lakin yeni inşa muahedeleri sonlu. Clarksons Research’ün raporuna nazaran, global tanker sipariş defteri son 25 yılın içinde en düşük düzeyine geriledi. Filo kapasitesinin yalnızca yüzde 5’i üzere rekor bir düşük düzeyde. Kuru yük gemiler ise 18 yılın en düşük düzeyinde bulunuyor. Operasyonel dökme yük gemilerin ve tankerlerin kapasitesinin 2023’te yüzde 1’in de altında artış göstereceği DWT bazında toplam filonun yüzde 1.7 büyüyeceği öngörülüyor.
