Mehmet KAYA
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinde, proje finansmanına devletin üstlenim garantisi vermesi uygulaması çerçevesinde verilen garantinin meblağının 16 milyar 529 milyon dolar olduğu belirtildi. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından 2021 kamu maliyesi uygulamalarına yönelik yapılan değerlendirmede, 2012-2021 yılları ortasında 8 projeye borç üstlenim garantisi verildiği kaydedildi. Bunlardan üçü farklı ayrı ihale edilen 3. Boğaz Köprüsü’nün de yer aldığı Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nden oluşuyor. Bu kapsamda üç farklı projeye verilen taahhüt 5 milyar 633 milyon doları buluyor.
Yeni listede, 3. Boğaz köprüsünün de içinde bulunduğu, toplam 2 milyar 738 milyon dolarlık Hazine borç üstlenim garantisinin 1 milyar 198 milyon dolara gerilediği görüldü. Ayrıyeten, daha evvel listede olmayan Aydın-Denizli otoyolu da listeye girdi. 2021 yılında birtakım projelerde re-finansman muahedeleri yapılmıştı. Türkiye’nin borç idaresi içinde Hazine’nin ve öteki kamu kurum ve kuruluşların kredi borcu üstlenimleri ile kamu-özel iştirakindeki gelir garantilerinin farklı bir hesapta izlenmesine yönelik çeşitli talepler bulunuyordu. Hazine’nin borç üstlenim mutabakatları, borç idaresi içinde izleniyor lakin öteki kamu kurum ve kuruluşlarının üstlenimlerine yönelik başka bir hesapta izlenme yapılmıyor. Bunlar konsolide olarak bir hesapta da toplanmıyor. Yap-İşlet-Devret modelini düzenleyen maddede, ihaleyi yapan yönetim borç üstlenim muahedesi da yapabiliyor. Türkiye’nin son periyot büyük projeleri olan nükleer santral, İstanbul Havalimanı, kent hastaneleri üzere yüksek bedelli kamu-özel paydaşlığı projelerinde borç üstlenim garantileri Hazine tarafından yapılmadı. Bu istikamette düzenleme 2021 yılında gerçekleştirilmişti. Hazine’nin yapabileceği borç üstlenimlerinin limiti her yıl bütçe ile belirleniyor. Öbür yandan KÖİ projelerinde verilen fiyat garantileri de bulunuyor. Son periyodun büyük projelerinde garantiler ihaleyi yapan kuruluşlarca verildi.
SBB çalışmasında, 2021 yılında yapılan mevcut borçların yine yapılandırılmasıyla oluşan yeni Hazine garantilerinin fiyatı da böylelikle aşikâr oldu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı çalışmasında ayrıyeten Hazine garantili dış proje finansman kredileri hakkında da bilgi verildi. Buna nazaran, 2021 yılında 4 milyar 279 milyon dolar fiyatında Hazine garantisi altında Citibank, Dünya Bankası, Çin Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı, Japonya Memleketler arası İşbirliği Bankası, Japonya Milletlerarası İşbirliği Ajansı ve İş Bankası’ndan (Londra Şubesi) kredi kullanıldı. Ayrıyeten, Dünya Bankası ve öteki milletlerarası kuruluşlardan olmak üzere 10 proje için 6 milyar 800 milyon dolar finansman kullanıldı.
